Yurt dışında boşananların Türkiye'de yapması gerekenler

Yabancı ülkede boşanan kişinin mutlaka yabancı mahkeme kararını ülkemizde tanıma ve tenfiz işlemine tabi tutması gerekmektedir. Zira Türk makamları yabancı ülke mahkeme kararlarının icrasını yapmamaktadır. Yabancı ülke mahkeme kararlarının ülkemizde geçerli olması da bazı prosedürlere tabidir. Bu prosedürler ise 5718 sayılı MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA KANUN’da açıklanmaktadır.

Bu arada şu hususa dikkat çekmek istiyorum. Bu husus genelde tanıma ve tenfiz davaları olarak adlandırılır. Her zaman tanıma davasına gerek olmayabilir. Bazen sadece tenfiz yeterlidir. Birçok hukukçu bile bu iki kavramı ayırmada zorlanır.

TENFİZ: Yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilâmların Türkiye'de icra olunabilmesi yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesine bağlıdır. Yabancı mahkemelerin ceza ilâmlarında yer alan kişisel haklarla ilgili hükümler hakkında da tenfiz kararı istenebilir.

Yani bir yabancı mahkeme kararını elinize alıp ülkemizde bunun uygulanmasını ülkemizdeki kişi kurum ve kuruluşlardan isteyemezsiniz. Bunun için Türk Mahkeme’sinden “Bu karar Türkiye’de uygulansın.” diye bir karar almak zorundasınız.

Türk Mahkemesi ise bu tenfiz kararını verirken aşağıdaki şartları arayacaktır.

Tenfiz şartları

Yetkili mahkeme tenfiz kararını aşağıdaki şartlar dâhilinde verir:

a. Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.

b. İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması.

c. Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması.

ç. O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.

Tenfiz istemine ilişkin dilekçe, duruşma günü ile birlikte karşı tarafa tebliğ edilir. Karşı taraf ancak bu bölüm hükümlerine göre tenfiz şartlarının bulunmadığını veya yabancı mahkeme ilâmının kısmen veya tamamen yerine getirilmiş yahut yerine getirilmesine engel bir sebep ortaya çıkmış olduğunu öne sürerek itiraz edebilir. Mahkemece ilâmın kısmen veya tamamen tenfizine veya istemin reddine karar verilebilir. Bu karar yabancı mahkeme ilâmının altına yazılır ve hâkim tarafından mühürlenip imzalanır. Tenfizine karar verilen yabancı ilâmlar Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmlar gibi icra olunur. Tenfiz isteminin kabul veya reddi hususunda verilen kararların temyizi genel hükümlere tâbidir. Temyiz, yerine getirmeyi durdurur.

TANIMA: Yabancı Ülke Mahkeme Kararı’nın Türk Mahkemeleri tarafından tanınmasıdır. Yabancı mahkeme ilâmının kesin delil veya kesin hüküm olarak kabul edilebilmesi yabancı ilâmın tenfiz şartlarını taşıdığının mahkemece tespitine bağlıdır. Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması şartı bu davalarda aranmaz. Yabancı ilâmın kesin hüküm veya kesin delil etkisi yabancı mahkeme kararının kesinleştiği andan itibaren hüküm ifade eder.

Bu davaları açarken mutlaka şu belgeleri dilekçeye eklemek gerekmektedir.

a. Yurt dışı mahkemesi tarafından verilen boşanma kararının aslı.

b. Boşanma kararın kesinleşmiş olması ve apostille (özel tasdikname).

c. Yeminli tercüman tarafından Türkçeye tercüme edilmiş ve resmi kurumlar (Noter, konsolosluk) tarafından tasdik edilmiş onaylı sureti.

d. Pasaport ve nüfus cüzdan fotokopisi

Önemli hususlar;

a. Bu davalarda karşı taraf hangi ülke vatandaşı ise dava dilekçesi o dile çevrilerek duruşma günü ve dava dilekçesi karşı tarafa tebliğ edilir.

b. Bu davalarda hâkim tekrar boşanmaya ilişkin konuları incelemez.

c. Genelde tek duruşmada karar verilir.

d. Gerekli belgelerin dosyada olup olmadığı, gerekli şartların var olup olmadığı ve yabancı mahkeme kararının Türk kamu düzenine aykırı olup olmadığı incelenir.

e. Karar verildikten sonra yine karar dava dilekçesinin çevrildiği dile çevrilir ve taraflara tebliğ edilir.

f. Karar kesinleştikten sonra ülkemizdeki nüfus müdürlüğüne yazı yazılarak kişinin boşanmış olduğu bildirilir.

Tüm okuyucularımıza iyi günler dilerim.