Sihirli bir ağaç: Çam ağacı

Yıllar öncesinde, sihirli bir ağaç olduğuna inanılırmış.

Kış gelince tüm ağaçların yapraklarını döküp, yeşilliklerinden arınmasının yanında, yemyeşil kalmaya devam ediyor olması, bu ağacın sihirli bir ağaç olduğu inancını yaymış.

Kışın bile yapraklarını üzerinde barındıran, bu mucizevi ağacın, hayatın bir sembolü olduğuna inanılmış.

O, baharın ve güneşin müjdecisi olarak, diğer ağaçların arasında yaşamaya devam eden, yenilenmenin sihrini barındırırmış gövdesinde.

***

Bu ağacın Latince ismi Pinus, bizim bildiğimiz adıyla Çam Ağacı. Çamgiller (pinaceae) soyundan kozalaklı bir ağaç ve yaklaşık 115 civarında çeşidi bulunuyor.

Kışın yapraklarını dökmeyen bu ağaç, dört mevsim yeşildir. Reçine adı verilen bir sıvıyı gövdesinde barındıran çam ağacının kabuğu, çoğunlukla kalın ve pul puldur. Dalları, helezon biçiminde ve muntazam bir şekildedir.

Çam ağacın bir türünde, tepesinde filizleri tomurcuklar halinde gelişen, yeni yılda çıkan ve her sene, sadece bir sarmal oluşturan, taç gibi bir süsün varlığı gözlenir.

İlkbahardaki yeni filizlere kimi zaman “mumlar” denir. İlk başta filizlerin uçları yukarı doğru ve açık renklidir. Daha sonra koyulaşır ve dışa doğru yayılır. Bu mumların ormancılara göre anlamı, toprağın verimliliğini arttırması ve ağacı, dinçleştirmesidir.

Tomurcuğundan, palamudundan, çırasından, kozalağından, filizlerinden, güzel kokusundan yararlanılan bu bitkinin sağlıktan, yemeğe, keresteye, dekorasyona kadar uzanan geniş bir kullanım alanı vardır.

***

Caddeler, sokaklar, vitrinler yeni yılın geldiğini çam ağaçları ile müjdelerler. Onları ışıl ışıl süsleyip, doğal süsünü zenginleştirerek, aydınlanır modern şehirler. Böylece bir tüketim çılgınlığının başlangıcını haber verir, bu süslü ağaçlar…

Günümüzde geçmişten gelen bir kullanım alışkanlığının yansımasını gördüğümüz çam ağacını süsleme, zamanla Noel’le özdeşleştirilmiştir.

Eski Türkler çam ağaçlarının hayatın ışığını ve bolluğu temsil ettiğine inanırlarmış. Çam ağacını süslemenin Avrupa’ya Türkler tarafından taşındığını söyleyen tarihi bilgilere rastlanmaktadır.

Daha eski zamanlara gidildiğinde ağaç süsleme alışkanlığının Adem ile Havva'nın yasak elmanın koparıldığı ağaca kadar dayandırıldığı biliniyor. 'Cennet ağacı' adı verilen ve üzerini elmalarla donatılarak sembolik olarak yasak elmanın koparılışını simgeleyen ilk süs ağacı köknarmış.

Köknar olarak bilinen Göknar (Abies) ağıcı da kendine özgü formu, gövde kabuğu iğne yaprakları ve hatta kokusu ile Çamgiller (pinaceae) soyunun diğer bir türüdür.

Aynı aileden geldiği çam ağacı gibi, yaz-kış yeşil olan köknar ağacına, on beşinci yüzyıldan sonra, bereket ve bolluk için, meyve, ekmek, bisküvi gibi yiyecekler de asılmaya başlanmış.

Bir hikayeye göre, Almanya’da Martin Luther, karlı bir kış gecesi evine dönerken, çam ağacının dallarının arasında ışıldayan yıldızları görmüş ve o kadar hoşuna gitmiş ki, evine gidince ailesine bunu anlatmış.

Gördüğü muhteşem manzarayı kelimelerle anlatmanın yetmeyeceğine inanarak, dışarı çıkıp küçük bir çam ağacını kesip gelmiş.
Ağacı yanan mumlarla süslemiş. İşte o günden sonra diğer komşularda onu taklit etmişler ve yıllar içinde köknarın yerini çam ağacına bıraktığı, geleneksel bir simge haline gelmiş. Bu geleneğin göçmenlerle birlikte Amerika’ya taşındığı da rivayet olunur.

Zaman içinde, Dünya'nın Güneş etrafındaki bir turunu tamamladığı coğrafi bir konumu bir yıl olarak kabul eden ülkelerde, çam ağaçları, dini anlamından sıyrılarak, yeni yılın bir simgesi haline gelmiştir.

Bugün ağaçların kesilmesine karşı çıkan çevrecilerinde baskısıyla, bu nadir ağacın kesilmesi engellenerek, plastik taklitlerinin kullanılması ve bunların bir sembole dönüşerek, mumların yerlerini, yanıp sönen minik renkli ampullerin, elma, ekmek ve bisküvinin yerini rengarenk süslerin aldığı, küresel yeni bir tüketim pazarı oluşturulmuştur.

***

Her ne düşünüyorsak, neye inanıyorsak, ne bizi mutlu ediyorsa, yeni yılı öyle karşılamak, bu geçişi, bir başlangıç, yeni hayaller ve hedefler koyma zamanı olarak görmek bizi rahatlatacaktır.

Her daim yemyeşil kalmayı başaran çam ağacı, kokusu, kozalakları ile bir dilek ağacı özelliği taşıyarak, bereket ve bolluk simgesi olarak kabul görmektedir.

İstemek için hiç bir aracıya sembole gerek yok aslında. Yaşadıklarımız ve kazandıklarımız için teşekkür etmek, kendimizi arındırmak ve yeni istekler dilemek için, hiçbir aracıya bağlanmamak gerekir.

Bitkilerin tüm bereketi ve bolluğunun, yeni yılla birlikte içimizi ışıldatması dileğiyle, dilek ağacınıza, dileklerinizi ve hayallerinizi bırakırken, sadece istemenin, gönülden istemenin en büyük sihir olduğunu unutmayın…

Küçük bir çam alın ve dikin, yeşerip ormana dönüşmesi için.

Bu dünyadan götürdüklerimizi de geri vermemiz gerekir, her yeni yılda.

Küçük çam filizlerinizin yeşerip, büyük köklü ağaçlara, bu ağaçların bir araya gelerek büyük yeşil, mis kokulu ormanlara dönüşmesi hayali ile…

Hayallerinizi süslerle donatın, yeni yıla girerken…