Farkındalık (Mindfulness)

Günümüzün koçluk çalışmaları ve eğitimlerinde sıklıkla altı çizilen Farkındalık (Mindfulness) kavramı, batı dünyasında yeni olmasına rağmen Budizm, Taoizm ve Yoga’yı kapsayan geniş ve derin bir felsefeden gelmektedir.

Farkındalık (Mindfulness), stresi azaltmada, kendini fark etmeyi arttırmada, duygusal zekayı geliştirmede, yıkıcı duygusal, bilişsel ve davranışsal süreçleri zayıflatmada her geçen gün daha fazla kullanılan etkin bir yöntemdir.

Farkındalık (Mindfulness) eğitimlerinde dünya çapında bir otorite olarak kabul edilen Prof.Dr. Jon Kabat-Zinn mindfulness kavramını: “Şimdiki zamana istemli, kasıtlı ve yargısız bir şekilde dikkatini vermek” şeklinde tanımlamaktadır.

Farkındalık (Mindfulness) uyanmak, kendimizle temasa geçmek ve yaşamın her anının içeriğini değerlendirebilmektir. Kabat-Zinn buna, "Bilinçli yaşama sanatı-The art of conscious living." demektedir. Bu, psikolojik ve duygusal esnekliği geliştirmenin ve yaşamsal tatmini arttırmanın derin bir yoludur.

Farkındalık (Mindfulness), dikkati kasıtlı bir şekilde ve açık kalpli bir merakla şimdiki zamana yönlendirmek sayesinde ortaya çıkan bir bilinç durumudur. Geçmiş zamanda sıkışıp kalmak ya da gelecek için sürekli endişelenmek yerine, şimdiki zamanı nasıl yaşayabileceğimizi keşfederiz. Kişilerin, özellikle gerginlik yaratan olumsuz yaşam deneyimleri karşısındaki hislerini ve düşünce biçimlerini değiştirmeye olanak tanıyan, beden- zihin bütünlüğü temeline dayalı bir eğitimdir.

Düşüncelere, duygulara ve bedensel duyumlara odaklanıp, bilinci geliştirerek; bunlarla çok daha iyi bir şekilde baş etmeyi sağlar. Eski meditasyon pratikleriyle en son bilimsel gelişmelerin uyumlu bir harmanıdır. Karmaşık ve gürültülü dünyamızda herkes için dinginliği, huzuru ve barışı bulmaya yardımcı olacak değerlere doğru rehberlik eder.

Farkındalık çalışması yapan kişilerde:

• Fiziksel gerginlik ve psikolojik stres belirtilerinde uzun dönemli bir azalma,
• Tükenmişlik ve depresyon halinde çok daha az sıkışıp kalma ve
• Bırakmak isteyip de bir türlü hayatından çıkaramadığı alışkanlık, bağımlılık ve davranışlarda değişim yaşanır.

Farkındalığı geliştirmek nelere yardımcı olur?

• Tamamen şimdi ve burada olmak,
• Olumsuz duyguları ve düşünceleri güvenli bir şekilde deneyimlemek ve karşılamak,
• Nelerden kaçtığınızın farkına varmak,
• Kendiniz, diğerleri ve çevrenizdeki dünya ile daha çok temasa geçmek,
• Daha az yargılayıcı olabilmek,
• Kendini fark edişi arttırmak –benlik bilinci oluşturmak,
• Olumsuz yaşam deneyimleri karşısında daha az rahatsız olmak ve daha az tepkisel
• olmak,
• Siz ve düşünceleriniz arasındaki farkı öğrenebilmek,
• Düşüncelerle yaşamak yerine dünyayla dolaysız ilişki içine girebilmek,
• Her şeyin değişkenliğini öğrenmek; Düşünce ve duyguların hayal gibi gelip
• gidebilmesi.
• Daha çok dengeye, daha az duygusal değişkenliğe sahip olmak,
• Daha fazla huzur, dinginlik ve sükunet içinde yaşamak,
• Kendini kabul etmeyi ve kendini bağışlamayı arttırmak.

Böylece kişinin sürekli “keşkeler” ve “acabalar” ile uğraşmak yerine, olaylara spontane tepki verme yeteneğine güvenir hale gelmesi sağlanır. Farkındalık (Mindfulness), size her an yaptığınız şeye kendinizi tam olarak verebilme olanağını tanıyan bilinç, odaklanma ve açıklığın olduğu bir zihin durumudur.

Farkındalık yoluyla zorlayıcı düşünce ve duygular üzerinizde daha az etkin bir rol oynamaya başlar. Dolayısıyla, bu hal ilerlemiş psikiyatrik hastalıklardan, günlük duygusal dalgalanmalara, iş ya da kişisel gelişimle ilgili konulara veya bedensel şikâyetlere kadar pek çok konuya etki edebilmektedir.

Farkındalık (mindfullness), genellikle meditasyon ile eş anlamlı bir şekilde düşünülmektedir. Bu yöntemin, kişilere meditatif bir deneyim yaşama şansını tanıdığı doğrudur. Ama sadece meditasyon ile sınırlı değildir.

Farkındalık becerileri 3 kategoriye ayrılır:

1) Ayrışma (defuzyon): İşlevsel olmayan düşünce, inanışlar ve hatıralardan uzaklaşma ve onları bırakabilme.
2) Kabullenme: Acı veren duygu, dürtüler ve duyumlar için bir alan hazırlama ve herhangi bir çatışmaya ya da kavgalaşmaya girmeden, onların gitmesine izin verme.
3) Şimdiki zamanla temasa geçme: Tamamen şimdi ve buradaki deneyimle, açık ve meraklı bir yaklaşımla ilişki kurma.

University of Miami’de yapılan deneysel bir çalışmada 58 öğrenciye 7 haftalık bir mindfulness (farkındalık) eğitimi uygulanmış ve bu eğitimin sonunda öğrencilerin dikkat değerleri eğitim almayan öğrencilerle karşılaştırılmıştır.

Sonuçlara bakıldığında eğitim alan öğrencilerin dikkatleri gelişmiş ve zihin dağınıklıkları azalmıştır. Eğitim almayan gruba göre bu öğrencilerin sınavlardaki doğru oranları artmış ve sınav esnasında ‘an’da ve konsantre kalabilmeyi başardıklarını ifade etmişlerdir.

Mindfulness Dergisinde bahsedilen başka bir çalışma da ders öncesi meditasyon yapan öğrencilerin dersin hemen ardından yapılan quizde daha başarılı olduklarını bulmuştur.

Ben de sınavlara hazırlanan öğrencilerle çalışırken bazı meditatif tekniklerden faydalanıyorum. Ve günde sadece 10 dakikalarını ayırarak bu egzersizleri düzenli olarak evde yapmalarını istiyorum.

Düzenli olarak buna zaman ayıran ve beynini eğiten öğrencilerin dikkatleri artıyor, stres düzeyleri azalıyor ve test başarıları yükseliyor.

Eğer siz de stresle baş etmekte zorlanıyor ve/veya dikkat dağınıklığı yaşıyorsanız mindfulness konusunda kendinizi eğitmenin tam zamanı…