Başarısızlık sendromu

Başarısızlık inancı, çalıştığım pek çok gençte sıklıkla karşılaştığım bir inançtır. Zihinleri ‘Ben yapamam’ ‘Elimden gelmiyor’ ‘Başaramıyorum’ gibi olumsuz düşüncelerle doludur. Bu olumsuz düşünceler de her seferinde kendi kehanetini doğrular ve başarmalarına engel olur. Genellikle sınav esnasında dikkatin dağılması, heyecanın artmasıyla birleşir ve beklenen başarısızlık gerçek olur.

Genellikle öğrencilik hayatında başlayan bu başarısızlık sendromu iş hayatında da devam eder. Eğer siz de bu inancı taşıyorsanız akranlarınız olarak düşündüğünüz diğer insanlara göre başarısız olduğunuzu hissedersiniz. Başarısızlık algınız sürekli tetiktedir.

Başarısızlık hissi acı vericidir. Genellikle başarı seviyeniz kendi potansiyelinizin altındadır. Kaçma yolu ile başarısızlık inancınızı pekiştirirsiniz. Sizi diğerlerinden geri tutan şey kaçınmalarınızdır. Beceri geliştirmek ve kariyerinizde ilerlemek için gerekli olan adımları atmaktan kaçınırsınız. Böylece başarı imkanlarının sizin yanınızdan kaçıp gitmesine izin verirsiniz. Deneyip de başarısız olmaktan korkarsınız.

Kaçınmanız bazen de gizlidir. İşinizi ‘mış’ gibi yaparsınız. Ertelersiniz, dikkatiniz dağılır, işi düzensiz yaparsınız. Bunlar kendinizi sabote etmenin yollarıdır.

Genellikle olumsuzları abartır ve olumluları küçültürsünüz. Başarısızlıklarınız hakkında depresif hissedersiniz ve değişim için çok küçük bir olasılık görürsünüz.

Başarısızlık inancının kökenlerine baktığımızda;

• Okulda, sporda vs. performansınızı çok eleştiren bir ebeveyniniz olabilir.
• Ebeveynlerinizden biri veya ikisi çok başarılı olup siz onların yüksek standardlarına hiçbir zaman ulaşamayacağınıza inanmış olabilirsiniz.
• Okulda veya sporda diğer çocuklar kadar iyi olmadığınızdan kendinizi daha aşağıda hissetmiş olabilirsiniz.
• Ebeveynleriniz sizin için yeterli limitler koymamış olabilirler. Kendinizi disipline etmeyi veya sorumluluk almayı öğrenmemiş olabilirsiniz.

Aşağıdaki adımlar üzerinde çalışarak başarısızlık inancınızdan kurtulabilirsiniz:

Başarısızlık hislerinizin gerçek mi yoksa çarpıtılmış mı olduğunu değerlendirin.

Bazı kişilerde ‘aşağılık kompleksi’ vardır. Kendilerini başarılı hissetmezler. Liseyi ve üniversiteyi birilikte okuduğunuz kişilerin listesini yapın. Seçtikleri alanlarda ne başarılar elde ettiklerini yazın.

Kendinizi başarısız hissetmiş olan ve hala öyle hisseden içinizdeki çocukla iletişime geçin.

Karanlık, sessiz bir odada oturun ve gözlerinizi kapatın. Şu andaki yaşantınızda başarısız hissettiğiniz bir olayı imgeleyin. Olabildiğince duygunuzu hissedin. Sonra çocukken aynı şekilde hissettiğiniz bir görüntüyü getirin.

Haksızlığa uğradığınızı görebilmesi için içinizdeki çocuğa yardım edin.

Çocukken başarısız olmamız çoğu zaman, doğal eğilimlerimizle ilgisi olmayan bir yöne doğru itildiğimiz içindir. Çocukken güçlü yanlarınız ve yetenekleriniz nelerdi? İnsanların beklentileri gerçekçi miydi? Bir ebeveyninizin veya akranınızın imgesini canlandırın ve o kişiye ne hissettiğinizi söyleyin. Sizi başarısız hissettiren insanlara öfkelenin. Onlara mektup yazabilir ya da hazır hissettiğinizde duygularınızı yüzyüze de ifade edebilirsiniz.

Yeteneklerinizin, becerilerinizin ve başarılarınızın farkına varın.

Yeteneklerinizi ve bu alanlarda neler başardığınızı gösteren bir liste yapın. Kendinize olabildiğince nesnel bakmaya çalışın. Başarılarınızı küçümsemekten ve başarısızlıklarınızı abartmaktan vazgeçin.

Gerçekten akranlarınıza göre başarısız olduysanız:

Başarısızlıklarınızdaki örüntüyü görmeye çalışın.

Geçmiş hikayenize odaklanın. Okul ve kariyer hayatınızı gözden geçirin. Ebeveynleriniz başarınızla veya başarısızlığınızla nasıl başa çıktılar? Kariyerinizdeki örüntünün ne olduğunu görmeye çalışın. Büyük ihtimalle örüntünüz kaçma konusuna gelecektir. Başarısızlığınızın, beceriksiz, yeteneksiz veya eksik olduğunuzdan değil kaçma eğilimizini sonucu olduğunu göreceksiniz.

Örüntüyü gördüğünüz zaman bunu değiştirmek için plan yapın.

Kaçmak yerine zorluklarla yüzleşmelisiniz. Gerçek yeteneklerinizi tanıyın, sınırlılıklarınızı kabul edin, güçlü yönlerinizi gösteren alanlarda devam edin. İlerlemek için kendinize şans verin. Küçük adımlarla başlayın. Kendinizi ödüllendirin. Yaptığınız her ilerlemenin farkına varın.

Başarısızlığınızın izlerini silebilmek için başa çıkma kartları hazırlayın. Planınızı adım adım takip edin.

Bir karta başarısızlık inancınızın size ne hissettirdiğini, bu inancın nasıl oluştuğunu yazın. Kaçınarak kendinizi nasıl sabote ettiğinizi ve bu inancı nasıl pekiştirdiğinizi yazın. Ardından da başarıya doğru giden bir sonraki küçük adımı atacağınıza dair kendinizi yönlendirin. Kendinizi destekleyin. Bu kartı yanınızda taşıyın.

Sevdiklerinizi bu sürece katın.

Sizi eleştiren ve başarısız hissettirenlerden uzak durun. Değişim için adım attıkça, sevdiklerinizden destek ve cesaret isteyin. Bu inancınızdan kurtulduğunuzda omuzlarınızda yıllardır taşıdığınız büyük bir yükten kurtulmuş gibi hafiflemiş hissedecek ve yaşamın pek çok zenginliklerle dolu olduğunu keşfedeceksiniz.