Özel eğitimde ailenin rolü

Son zamanlarda her konuda olduğu gibi engelli eğitiminde ailenin rolü konusunda da kafa karıştırıcı gelişmelere tanık oluyoruz. Özellikle çeşitli alanlarda uzmanlaşmış kişilerin bu karışıklığa neden olduklarını görmekteyiz. Sadece kendi uzmanlık alanını tek yöntem olarak sunma eğilimi ailelerin özel eğitime olan güvenlerini sarsmaktadır.

Oysaki özel eğitim, pek çok yöntemin kullanılabileceği eklektik ve multidisipliner bir alandır. Her uzmanın buna karşı duyarlı olması gerekmektedir. Herhangi bir yöntemi reddetmek ne kadar yanlışsa, tek bir yöntemde ısrarcı olmak da o kadar yanlıştır.

Neredeyse herkesin üzerinde anlaştığı doğruları tekrar etmek ve engelli çocukların eğitimini bu doğrular üzerinde oturtmak bence hayati öneme sahiptir.

Uzlaşılan doğrular nelerdir?

Her şeyden önce engelli çocukların düzeyleri ne olursa olsun yoğun özel eğitime ihtiyaçları vardır. Ayrıca çocuğun durumunu tıbben iyileştirme çabaları ile eğitsel iyileştirme çabaları birlikte yürütülmelidir. Bu iki alan birbirinin alternatifi değil tamamlayıcıdır.

Ağır düzeyde engelli çocuklar dışında kalan tüm engelli çocuklar okul çağına geldiklerinde birlikte eğitimden (kaynaştırma eğitimi) yararlanmalıdır. Örgün eğitim ile birlikte destek eğitim mutlaka devam etmelidir.

Ve en önemlisi ailenin çocuğun eğitiminde etkin rol alması gerektiğidir. “Biz çocuğunuzun tüm eğitsel ihtiyaçlarını karşılarız” türünden vaatlerde bulunan merkezlerin varlığını biliyoruz. İyi niyetle ve ailenin yükünü almayı hedeflese dahi bu tür bir yaklaşım doğru değildir.

Aile, çocuğunun eğitsel ve tıbbi sorumluluğunu kendisi üstlenmek durumundadır, bunun devredilmesi düşünülmemelidir. Çocuğu için destek eğitim programlarından yararlanmalı ancak kendileri de evde buna paralel uygulamalar içinde olmalıdır.

Özel eğitimin erken dönemden itibaren yoğunlaştırılarak sunulması ancak ailenin bu konuda yeterli desteği vermesi ile mümkündür. Çünkü çocuk zamanın önemli bir bölümünü aile ile birlikte geçirmektedir. Bu süreyi sadece oyalanarak ve çocuğa sadece bakıcılık yaparak geçirmek büyük bir hatadır.

Aile, evde uygulanmak üzere bireyselleştirilmiş aile ev programını (BEEP) uygulamak üzere eğitilmelidir. Bu sorumluluğu yerine getiren ailelerin çocuklarında önemli gelişmeler gözlenmektedir.

“Aileden özel eğitimci olmaz” katı önyargılardan ibarettir. Aile pekala özel eğitim tekniklerini özellikle ev ortamına uygun şekilde kullanabilir. Bunun için dönem dönem alacakları eğitimler yeterli olacaktır. Doğru aile eğitim programı, özel eğitimin yoğun şekilde sunulmasını sağlayacaktır.