Gebelikte insülin kullanımı bebeğe zarar verir mi?

Her 200 gebe kadından birinde, daha evvel şeker hastalığı olduğu ve her 200 gebe kadından beşinde şeker yükselmesinin gebelik sırasında ilk defa ortaya çıktığı düşünülmektedir. Gebelikten evvel mevcut şeker hastalığı varsa, gebelikte kan şekeri kontrolü daha zor hale gelebilir. Bu da gebelikte insülin dozunun yeniden ayarlanmasını gerektirebilir. Oral Antidiabetik (ağızdan alınan insülin haplarının) gebelikte kullanımına onay verilmemiştir, dolayısıyla kullanılamamaktadır. Bu durumda kısa ve orta etkili insülin tedavisi yapılır.

Ancak gebelikte ortaya çıkan şeker hastalığının %85’i diyet ile regüle edilebilir; %15’inde insülin gereksinimi olur.

İnsülin tedavisi tamamen kişiye özeldir. Hastanın kilosuna göre günlük insülin dozu belli aralıklarla uygulanır. İkiz gebelikte iki misli doza ihtyaç olabilir.

Gebelikte insülin tedavisine ne zaman başlanır?

1) Diyete rağmen açlık kan şekeri (AKŞ) 90mg/dl‘den yüksek ise,

2) Yemekten 1 saat sonraki (postprandiyal) kan şekeri 130-140 mg/dl‘den yüksek ise,

3) Yemekten 2 saat sonra ölçülen kan şekeri 120 mg/dl‘den yüksek ise insülin tedavisine geçmeye karar verilir.

Amaç; açlık kan şekerini 95 mg altında ve yemekten 1 saat sonraki kan şekerini 120 mg‘nin altında tutabilmektir.

İnsülin nasıl uygulanır?

İnsülin uygulaması ve kan şekeri takibi hastaya öğretilir ve evde kendisi uygulayabilir.
İnsülin; genellikle karın bölgesi veya bacak ön yüzünden cilt altına uygulanır. Dikkat edilmesi gereken nokta; kan şekerinin normalden aşağı düşmesini (hypoglisemi) önlemektir. Bunu önlemek için hem insülin dozuna hem de önerilen diyet aralığı ve miktarına çok dikkat edilmelidir. Çok ağır egzersiz, yorucu işler, ağır stres gibi durumlarda hypoglisemi oluşabilir.

Terleme, çarpıntı, görme bozukluğu, yorgunluk, baş dönmesi, baş ağrısı ile kendini gösterebilir. Bu durumda hemen kan şekeri ölçülmeli ve kesme şeker, meyve suyu gibi kan şekerini hızla yükseltecek gıdalar alınmalıdır. Uzun ve yorucu seyahatlerde bu konu akılda tutulmalıdır.

Babada mevcut şeker hastalığı ve annede gebelikte gelişen şeker hastalığı doğumsal anomaliye yol açmaz. Ancak annenin gebelikten önce mevcut olan ve devam eden şeker hastalığı doğumsal anomalilere yol açabilir. (Birinci sırada Kardiyak anomaliler ve ikinci sırada nöral tüp defektleri)

Diabetik gebelerde gebelik toksikozu, erken doğum, anne karnında ani bebek ölümü, amniyotik sıvının çok artması veya azalması, annede idrar yolu enfeksiyonu, ketoasidoz tablosu oluşabilir. Gebeliğin ilk 3 ayında ise hyperemezis dediğimiz aşırı bulantı ve kusmalara yol açabilir. Doğumdan sonra ise bebeklerde akciğerlerde solunum sıkıntısı, hypoglisemi, bilurubin yüksekliği oluşabilir.

Doğumdan sonra şeker hastalarının takibi nasıl yapılır?

Doğumdan 6-12 hafta sonra; açlık kan şekeri ve 2 saat’lik 75 gram şeker içilerek yapılan testte (75 g 0GTT) bakılır. Sonuç normal ise bu test 3 yılda bir tekrar edilir. (Amerikan Diabet Birliği Önerisi)

Şeker yükselmesinin gebelik sırasında ilk defa ortaya çıkmış olan kadınların doğumdan sonra emzirmesi mutlaka teşvik edilmelidir. Emzirenlerde; ileriki yıllarda tip 2 diabet gelişme olasılığı düşer, emzirilen bebekte ise obezite, metabolik sendrom, diabet daha az görülmektedir. Ayrıca emzirme ile daha hızlı kilo verebilmektedir ve böylece diabetin kalıcı olma riski azalmaktadır.

Egzersiz ve kilo kontrolü yapılmalı

Gebelikte ortaya çıkan şeker hastalığı daha sonraki gebeliklerde de % 30 oranında tekrarlayabilir. Bu kişiler 15 yıl içinde %30 oranında tip 2 diabete yakalanabilir. Bundan korunabilmeleri için; doğru beslenme, egzersiz, kilo kontrolü yapılmalı, emzirme mutlaka teşvik edilmeli ve gebelik sırasında ve doğum sonrasında mutlaka doktor kontrolünde olunmalıdır.

Gebelik diabeti olan kimselerin takibi, insülin kullanımı kişiye özeldir. İyi takip edildiklerinde normal doğum ile sağlıklı çocuk doğurma oranları oldukça yüksektir.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Filiz Ak 

HAFTA HAFTA GEBELİK