Ergenlik döneminde arkadaşlık ilişkileri nasıldır?

Ergenlik döneminde ailenin yeri her ne kadar çok başka olsa da bu dönemde arkadaşlık ilişkileri büyük önem teşkil eder. Ergenlikte kimi zaman bireyler arkadaşlarından çok etkilenip onların baskısına maruz kalabilirler. Psikolog Emir Erünsal, bu dönemde yaşanan arkadaşlık ilişkileri hakkında detaylı bilgiler verdi.

Ergenlik dönemi kişiliğin geliştiği, bireyin kendi iç dünyasına kendi olarak ilk bakışları yaptığı, anne babasından zamanla ayrıştığı dönemdir. Ergen bireyler, zaman içinde sosyal ilişkilerinin kontrolünü ellerine alırlar ve sosyal ilişkilerini düzenlerler; toplumla, aileyle ve arkadaşlık ilişkilerinin bütün dinamiklerini idare etmeye gerçek anlamda bu yaşlarda başlarlar.

Ergenlikte hissedilen duygularda göze çarpan özellik, bu duyguların keskin çizgilerle ayrılmış, zıtlıklardan mevcut olmasıdır. Siyah beyaz, iyi kötü gibi kategorik değerlendirmelerle açıklayabileceğimiz bu duygular boyutsal yaklaşımdan uzaktır. Ergenlikte bu şekilde hissedildiğinden dolayı kâh iyi tarafa, kah kötü tarafa düşmek pek olasıdır. Ergen bireyler hüsranlarını ve tatminlerini çok şiddetli yaşayabilirler. Arkadaşlarını değerlendirmeleri de beklentilerini karşıladığı sürece olumlu tarafta seyrederken, herhangi olumsuz bir olay aynı kişileri bir anda olumsuz tarafa atabilir. 

‘Anne babanın onayladığı bir arkadaş ona itici gelebilir’

Ergenlik döneminde birey çok fazla otorite, gereklilik ve toplumsal rolle karşılaşır. Bu otoriteyle olan olumlu ya da olumsuz ilişki de arkadaşlık ilişkilerine gösterge olur. Birey bu rolleri kucaklayıp onlara tamamen uygun yaşamak isteyebilir, bunları pek fazla umursamayabilir ya da bu rolleri topyekûn reddedebilir. Anne babanın onayladığı biri ona çok itici gelebilir ya da trendleri takip etmeyen bir arkadaş çok ezik gelebilir ve o kişi, arkadaşlık etmeye layık bulunmayabilir. Kendisi gibi kimselerle arkadaşlık etme eğilimine girebilir, arkadaş çevresinde kendini ifade etmekten bile geri durabilir. Hayır demesi gereken yerlerde çıkıntı olmamak için gruba uyabilir. Arkadaş baskısıyla başa çıkmak, ergenlik döneminde hayli zor ve yorucu bir sınavdır.

Bir başka değerlendirme de ergenlikte ego kontrolü dediğimiz mekanizmanın gelişmekte olduğu gerçeğidir. Bir ergenin heveslendiği ama fazla yaptığında ona zarar verecek olan olaylara karşı bilinçli bir kontrol yaratması, yetişkinlerden daha zordur. Sevmediği ama yapmak zorunda olduğu olaylara karşı da bilinçli bir şekilde kontrol sağlayarak kendini adapte etmesi yetişkinlerden daha zordur. Ego kontrolü ergenlikte gelişmekte olduğu için kriz anlarında ve ikilemlerde, yoğun hissedilen duygular ve genelleme yapmaya elverişli düşünceler gözlemlemek olasıdır. 

‘Kendilerine benzemeyen kişilere mesafesiz olurlar’

Bu anlatılanların ışığında ergen bireyler iyi vakit geçirdikleri, onlara uyum sağlayan, ikilem yaşamadıkları kişilerle arkadaşlıklarını sorunsuz bir biçimde sürdürebilirler. Öte yandan ikilem yaşadıkları bireylerle arkadaşlıklarını bir anda kesebilirler. Kendilerine benzemeyen, ötekileştirdikleri bireylere karşı mesafeli hatta yer yer acımasız dahi olabilirler. Kendi arkadaşlarının olumsuz buldukları özelliklerine bile tahammül edemeyebilirler, bu da arkadaşlığın bir nebze bıçak sırtında yaşanmasına ve sıkıntılı dönemler geçirilmesine neden olabilir.

Özetle ergenlikteki duygusal ve düşünsel keskinlik, kategorileştirmeye olan eğilim ve kendini aramanın sancısı arkadaşlığa da yansır. Bireyler zaman içinde daha hoşgörülü, toleranslı, daha boyutsal bakan kişiler haline geldikçe arkadaşlıkları da daha sağlam zemin üzerine oturmaya başlar, arkadaşlarının olumsuz yönlerini de taşıyabilir kıvama gelirler.