Çocuğunuzun hatalarını yüzüne vurmayın

Çocuğun kendini tanıması, kişiliğini kazanması ve uyum sağlayabilmesinde ailenin çok büyük bir etkisi vardır. Çocuğun ruh sağlığını belirleyen en temel etkenlerden biri, kötü alışkanlıklar edinip edinmemesidir. Bunların en sık görüleni ise sigaradır. Hatalı anne baba tutumu, aşırı esnek ya da katı aileler ve bozuk aile yapısı sağlıksız bir gelişimin, uyum problemlerinin kaynağı olabilir. Esnek ailede anne baba çocuğa çok şey vererek, çocuğun kendi yeteneklerinin, becerilerinin sınırını görmesini engeller. Katı aile tutumlarında ise aile çok az şey vererek ona gerekli desteği sağlamaz ve uygunsuz davranış örüntülerinin gelişimine neden olur.

Ergenlerin sigara içmesini tetikleyen faktörlerden biri: Merak

Günümüzde sigara içme yaşı 10’lu yaşlara kadar düşmüştür. Özellikle ön ergenlik dönemine denk gelen bu yaş dönemi, duyguların en yoğun yaşandığı, çatışmaların olduğu, aidiyetlik hissinin sorgulandığı evredir. Aile içi iletişim problemleri olduğunda, çocuk kendini aile içinde yararsız, yetersiz hissettiğinde ve aileye ait hissetmediğinde kolay ait olabileceği başka gruplar arar. Bulduğu grupların ortak özelliği, aile problemi yaşamaları olabilmektedir. O gruba ait olmak çoğu zaman o gruptakiler gibi düşünüp davranmak olduğundan sigara alışkanlıkları ortaya çıkabilir. Sigara, ergenlerde kimi zaman bir merak, kimi zaman bir tepki, kimi zaman da büyüdüğünü ispat etmek anlamına gelebilir.

Sigara kullanımı otoriteye başkaldırı sembolü

Gençlerin sigaraya başlamalarında bir başka neden de sigara kullanımının otoriteye başkaldırı sembolü olarak algılanmasıdır. Yapılan araştırmalarda anne babalarını otoriter olarak algılayan gençlerin, demokrat olarak algılayanlara göre daha çok sigara tükettikleri, sigaraya başladıkları öğrenilmiştir. Baskı altında büyüyen çocuk, başkalarının etkisinde kolay kalır. Anne babanın aşırı korumasında ise çocuk bağlanma ve öz güven problemi yaşar. Sigaraya yönelim çoktur. Öz güvenin kişileri kötü alışkanlıklardan koruyucu etkisi vardır.

Çocuklarının sigara içtiğini öğrenen anne babaların tutumu nasıl olmalı?

• Öncelikle sakin olmalısınız. Unutmamak gerekir ki öfkeliyken ya da aşırı endişeli bir ruh hali içindeyken iletişime açık olmayız.
• “Seni anlıyorum” demek, “Sana hak veriyorum” demek değildir. Öncelikle sakinleşip çocuğunuzu bu konuda durumunu anlatmaya teşvik edin. Bunu çocuğunuzun kendini en güvende hissettiği yerde örneğin odasında başlatabilirsiniz. Unutmamalı ki önemli olan çocuğunuzun dürüstçe durumunu anlatabilmesidir.
• Çocuğunuzu bu alışkanlığa iten sebepleri dinlemeye gayret edin ve ona bu zor durumu ile ilgili sebeplerde anladığınızı ifade eden cümleler kurun.
• Onu eleştirmeyin, hakaret etmeyin.
• Çocuğunuzla daha fazla paylaşımda bulunun, onunla ortak aktiviteler yapın.
• Aile içi etkinlikleri artırın. Örneğin yemek masasında geçirdiğiniz süreyi uzatın.
• Çocuğunuzun arkadaşlarını tanıyın.
• Çocuğunuza baskı uygulamayın. Unutmayın ki çocuğunuzun dürüst olması oldukça önemli.
• Çocuğunuzda ne zamandan bu yana sigara alışkanlığı olduğunu öğrenin.
• Çocuğunuzun birlikte sigara tükettiği kişileri, ortamları ya da zamanları gözlemleyin.
• Hatalarını yüzüne vurmayın.
• Yararlı ve yeterli olduğu davranışları ifade edin. Öz güven kazanımı kötü alışkanlıkları engelleyen en büyük silahtır.
• Çocuğunuzu sigara içmeye iten sebepleri fark edin ve o sebepler üzerinde çözüm üretmeye gayret edin. Aşamadığınız noktada psikologlardan destek alın.

Psikolog, Aile Danışmanı ve EMDR Terapisti
Pınar Ersöz Tezer