Polikistik over sendromu nedir?

Polikistik over sendromunda adı geçen kist sözcüğü aslında gerçek kist anlamına gelmez. Ultrasonografide yumurtalığın içinde inci tanesi tarzındaki küçük kistik oluşumlardan dolayı bu şekilde adlandırılmıştır. Bu kistler zararsızdır ancak hormonal düzensizlik yaparlar. PKOS Yaklaşık 10 kadından birinde görülür. Son yıllarda obezitenin artması hastalık sıklığını artırmasa da tedaviye direnci artırmaktadır.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU NASIL OLUŞUYOR?

Polikistik over sendromunun tam olarak neden geliştiği belli değildir. Genetik kaynaklı olduğu düşünülse de insulin metabolizmasındaki bozuklukların da PKOS oluşumunda rol oynadığı sanılmaktadır. Ailesinde PKOS ya da adet düzensizlikleri olanlarda daha sık görülmektedir. Anne ya da baba tarafından da genetik geçiş gösterebilmektedir.

POLİKİSTİK OVER SENDROMU BELİRTİLERİ

Adetlerin düzensiz ya da gecikmeli olması temel belirtidir. PKOS olan hastalar insülin mekanizmasındaki bozukluklardan dolayı genellikle obez görünümdedirler ve erkek tipi tüylenme özellikleri gösterirler. Androjen (erkeklik hormonu) artışına bağlı sivilcelenme, yüzde ve vücuttaki tüylenmede artış, saç dökülmesi, ciltte yağlanma gibi belirtiler görülür. Tanısı adet düzensizliği, tüylenme artışı ve ultrasonografide polikistik görünüm ile konur. Tanı için bu üç kriterden en az ikisi görülmelidir. Ancak ultrasonografide görüntü yanıltıcı olabilir, çünkü PKOS görüntüsü adetleri düzenli olan kadınların yüzde 20’sinde görülebilmektedir. Hormon testlerine ek olarak kanda şeker ve lipid durumuna bakılması da ileri yaşlar için önem taşır.

NE TÜR KOMPLİKASYONLARA YOL AÇABİLİYOR?

PKOS olan hastalarda anormal kanamalar, hamile kalma güçlüğü, tekrarlayan düşük riskinde artış, gebelikte şeker hastalığı riskinde artış ve depresyon gibi erken yaşlarda görülen risk artışlarının yanında ileri yaşlarda tip 2 diyabet hastalığında artış, kalp damar hastalıkları riskinde artış ve rahim kanseri riskinde artış gibi ciddi sorunlar görülebilmektedir. Bu riskler erken tanı ve tedaviyle düzeltilebilir, bu yüzden PKOS’da erken tanı önem taşır.

NASIL TEDAVİ EDİLİYOR?

• Birinci basamak tedavi yaşam tarzındaki değişiklerdir. Öncelikle kilo verme, sebze ağırlıklı ve tam tahıl içeren gıdalarla beslenme, doymuş yağ oranı yüksek gıdalardan ve kızartma yiyeceklerden kaçınma ile bol lifli gıda tüketmek önem taşır.
• Egzersizlerin artırılması kilo vermeye yardımcı olur. Düzenli yürüyüşler ideal egzersizlerin başında gelir. Yüzde 5-7 civarında kilo vermenin adetleri önemli ölçüde düzelttiği ve doğurganlık oranlarını yüzde 75 oranında arttırdığı gösterilmiştir.
• Hastalığın temelinde genetik bir sorun olsa da aşırı kilo alımı ile hareketsizlik tedaviye direnci ve ileri yaşlarda kalp damar hastalıklarının görülme sıklığını artırır.
• İlaç tedavisi de sıklıkla PKOS’da başvurulan bir yöntemdir. Kombine doğum kontrol hapları en çok önerilen tedavilerin başında gelir. Doğum kontrol hapları halk arasındaki genel kanının aksine hormonları düzene sokar, erkeklik hormon seviyelerini düşürür ve tüylenme yakınmasını azaltır.
• Bazı diyabet ilaçları da bozuk insülin mekanizmasını düzeltmeye ve kilo vermeye yardımcı olur. Hamilelik planı olanlarda yumurtlamayı artıran tedaviler tercih edilir.
• Sivilcelenme için lokal kremler ve doğum kontrol hapları faydalı olur. Erkek tarzı tüylerde genellikle ilaç tedavisi yetersiz olabileceği için epilasyon gibi yöntemler de tercih edilir.
• PKOS hastaları obezite ve tüylenme artışından kaynaklanan bozulmuş vücut görüntülerinden dolayı depresyona girebilirler. Antidepresan ilaçlar tedavi sürecinde hastalara yardımcı olur.