Neden bitkisel süt içmeliyiz?

Bitkisel sütler, yüzlerce yıldır çeşitli kültürlerde hayvansal sütlerin yerine kullanılan, birçok bitkiden farklı yollarla elde edilen, içerikleri çeşitlerine göre değişen aslında süt olmayan ama süt sayılan ürünlerdir. Piyasada kalsiyum, vitamin (özellikle b12 vitamini) eklenerek zenginleştirilmiş çeşitleri mevcuttur. Bunların içinde en popülerleri badem sütü, Hindistan cevizi sütü, soya sütü ve pirinç sütüdür. Ayrıca yulaf sütü, buğday sütü, fındık sütü gibi birçok çeşit de bulunur. Bitkilerin ıslatılıp öğütüldükten sonra süzülmesi mantığıyla elde edilir.

KİMLER BİTKİSEL SÜT TÜKETMELİ?

Hayvansal protein, laktoz ve kolesterol içermediği için laktoz intoleransı olanlar, süt alerjisi bulunanlar, fenilketonüri hastaları, kolesterol hastaları ve tabii ki hayvansal kaynaklı olmadığı için vejetaryenler için zenginleştirilmiş bitkisel sütler, günlük ihtiyaçların karşılanması için çok iyi bir seçenektir.

Bitkisel sütler, makro (karbonhidrat, protein, yağ) ve mikro (vitamin ve mineraller) bileşimler açısından çok çeşitlilik gösterir ancak üzerinde durulması gereken en önemli mikroelement kalsiyumdur.

BİTKİSEL SÜT ÇEŞİTLERİ

Badem sütü

Kabuklu yemişler içinde sütü en sık kullanılan bademdir. Rengi inek sütüne göre daha koyu renkte, bej gibidir. İnek sütüne göre kalsiyum içeriği daha fazla ama protein içeriği düşüktür. 1 bardak badem sütünde 1 gram kadar protein vardır. E vitamininden zengindir. Alerjen riski olabilir.

Kan şekerini dengeler ve yağ depolanmasını minimuma indirir.

1 bardak badem sütü günlük kalsiyum ihtiyacının %30’unu, E vitamini ihtiyacının ise %125’ini karşılar.

Soya sütü

Süte yakın, en iyi bitkisel alternatiftir. Az miktarda B vitamini içerir ancak B12 vitamininin ve kalsiyumun iyi bir kaynağı değildir. Demir ve bitkisel östrojenden zengindir.

Makro besin açısından, soya sütü inek sütüne en yakın bitki temelli süttür. Proteini, piyasada bulunan diğer bitkisel sütlerden daha yüksektir.

Hayvansal süte kıyasla daha düşük kalorili olup daha çok protein içerdiği için sporcular tarafından çokça tercih edilir. Ayrıca hayvansal sütlerin aksine, minimal düzeyde doymuş yağ içerir ve kolesterol içermez.

Soya sütünün bir başka faydalı yönü ise kalp hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olmasıdır. Soya LDL kolesterolün düşürülmesine yardımcı olan izoflavon denilen bitkisel kimyasalları içerir. Tavsiye edilen günlük soya proteini miktarı 25 gramdır.

Pirinç sütü

Pirinç sütü diğer bitkisel sütlere oranla daha yüksek miktarda karbonhidrat içerir. Glisemik indeksi çok yüksektir. Soya ve kabuklu yemişlere alerjisi olanlar için iyi bir seçimdir. Diyet amaçlı ürünleri kullananların yanı sıra, protein intoleransı olan kişiler için de ideal bir besindir.

Pirinç sütünde protein miktarı oldukça düşüktür. Kalsiyum, fosfor; E, D ve B kompleks vitaminlerini içerir.

Proteinlerin neden olduğu çeşitli alerjik rahatsızlıklara da yol açmaz. Diğer bitkisel sütler gibi pirinç sütü de kolesterol içermez fakat yüksek karbonhidrat içerdiği için ve yüksek glisemik indeksli olduğundan diyabetik hastalar tercih etmemelidir.

Hindistan cevizi sütü

En popüler bitkisel süt kaynaklarından biri olan Hindistan cevizi sütü, orta zincirli yağ asidi içeriği ile diğer bitkisel sütlerden ayrılır. Bu yağ içeriğinin yarısını oluşturan laurik asit, anti bakteriyel özellikleriyle metabolizmayı iyileştirir ve bu yağ asitlerinin emilimi daha hızlı olduğu için metabolizmaya daha hızlı katılır. Orta zincirli yağ asitleri iyi kolesterol olarak bilinen HDL’nin de yükselmesine yardımcı olur.

Olgun Hindistan cevizinden üretildiği için yüksek oranda yağ ve şeker içerir. Hindistancevizi sütü, meyvesinin içindeki sıvıyla yapılan Hindistan cevizi suyuyla karıştırılmamalıdır. Taze Hindistan cevizinin etli kısmı rendelenip sıkılarak elde edilir.

Yulaf sütü

Badem sütüne göre daha fazla protein, pirinç sütüne göre ise daha az karbonhidrat içerir.

Yulaf sütü çözünen lif olarak bilinen beta-glukan içerir. Beta-glukan LDL’yi düşürerek koroner kalp yetmezliği riskini azaltır, bağışıklık sistemini güçlendirir ve aynı zamanda glisemik indeks düşürücü özelliği ile kan şekerini düşürücü etkisi vardır.

SÜTLERE GÖRE İÇERİKLER 

Son olarak; zenginleştirilmiş bitkisel sütler duruma göre inek sütünün yerine iyi birer seçenek olabilir. Fakat alerjen riski ve içerdikleri kimyasallar nedeniyle kontrollü tüketilmelidir. Almadan önce muhakkak etiket okumalısınız. İçerisinde şeker katkısı olan sütleri tercih etmemelisiniz. Bebek beslenmesinde de anne sütünün yerine kesinlikle geçemeyecekleri de unutulmamalıdır.