Kadınların kabusu: İdrar kaçırma

İdrar kaçırma, kadınlar için önemli bir sağlık sorunu. Öyle bir sorun ki günümüzde yaklaşık olarak her 5 kadından 1’i hayatının herhangi bir döneminde idrar kaçırma sorunu ile karşı karşıya kalmaktadır ve bunların yarısında idrar kaçırma kadının günlük, sosyal ve cinsel yaşamını bozacak şiddette görülmektedir. Yaygın inanışın aksine idrar kaçırma yaşlanma sürecinin normal bir sonucu değil. Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Ömer Öge, konu hakkında önemli bilgiler verdi.

İdrar kaçırma nedir?

Kadının günlük yaşamı içerisinde, rutin işler sırasında, idrarın ani ve istemsiz olarak idrar yolundan dışarı çıkması, “idrar kaçırma” olarak tanımlanmaktadır. İdrarın kontrolsüz olarak kaçırılması kadınlarda belirgin sosyal ve hijyenik problemlere yol açmaktadır.

Kadınlarda idrar kaçırma sebepleri ve risk faktörleri nelerdir?

• İlerleyen yaş: Menopoz ile kadınlık hormonlarının azalması sonucu mesane, idrar kanalı ve rahmi sabit tutan destek dokular zayıflayıp gevşemekte ve organ sarkmaları ortaya çıkıp idrar kaçırma artmaktadır.

• Doğum: Fazla sayıda doğum, iri bebek ve zorlu doğumlar idrar kaçıran kadınlarda görülen en sık sebeplerdendir.

• Şişmanlık: Aşırı kilolu kadınların karın içi basıncı yüksek olup bunlarda idrar kaçırma daha sık görülmektedir.

• Kalıtımsal sebepler: Bazı kadınların bağ ve destek dokuları diğerlerine göre daha zayıftır ve bu kadınlar idrar kaçırmaya daha yatkındırlar.

• Kabızlık

• Sigara

• Kronik öksürük

• Geçirilmiş rahim ameliyatı

• Tekrarlayan sistitler

• Bazı ilaçlar

İdrar kaçırma nasıl oluşur?

İdrar kaçırma başlıca 3 ana grupta incelenir

Stres idrar kaçırma: Kas, sinir güçsüzlüğüne bağlı idrar kaçırma tipidir. Bu tip idrar kaçırma daha çok doğum yapmış kadınlarda görülür ve kadınlarda idrar kaçırmanın en sık görülen tipidir. Kadınların en fazla yakındığı gülerken, hapşırırken veya öksürürken ortaya çıkan idrar kaçırma bu tipe girer. Çok sayıda doğum, zorlu doğumlar, aşırı kilolu olma ve menopoz stres idrar kaçırmadan en sorumlu sebeplerdir.

Sıkışma tipi (idrar aciliyeti) idrar kaçırma: İdrar kesesinin kontrol edilemeyen kasılmasına bağlı idrar kaçırma tipidir. Bu tip idrar kaçırmanın sebebi mesane adalesinin gereğinden fazla ve zamansız olarak kasılmasıdır. Bu kadınlardaki tablo sık sık ve koşar tarzda tuvalete yetişmeye çalışma ve tuvalete ulaşamadan belli bir miktar idrarı altına kaçırmadır.

Karışık tip: Yukarıda bahsedilen her iki durum aynı hastada birlikte vardır. Hastalar hem stres tipte idrar kaçırırlar hem de sıkışma ve yetişememe tarzında idrar kaçırırlar.

İdrar kaçırma bir kadının yaşantısını nasıl etkiler?

İdrar kaçırma bir kadının yaşam kalitesini elbette kötü yönde etkileyecektir. İdrar kaçırma bir sağlık sorunu olduğu gibi sosyal yaşamı da kısıtlayan bir problemdir. Beklenmedik bir anda idrar kaçıracağını bilen bir kadın sosyal yaşantısını sürekli olarak kısıtlayacak ve olabildiğince dar bir çevreye sığmaya çalışıp şiddetli vakalarda ise eve hapis olacaktır. Cinsel ilişki sırasında da idrar kaçıran kadın eşiyle de cinsel sorunlar yaşamaya başlar ve seks hayatı da bozulur. Kadının sosyal, hijyenik ve cinsel yaşantısını bozan idrar kaçırma sonuçta kadınları depresyona sürüklüyor.

İdrar kaçırmanın tedavisi nasıl yapılır?

Tedavinin yapılabilmesi için bu sorunu yaşayan kadının öncelikle doktora başvurması gerekir. Öncelikle hangi tip idrar kaçırma olduğunun ayırt edilmesi için ayrıntılı öykü, muayene ve testler gerekecektir. İdrar kaçırmanın tipi ayırt edildikten sonra tedavi son derece basit ve yüz güldürücüdür. Erken safhalarda tanı konulduğu takdirde, pek çok kadının ortak sorunu olan idrar kaçırmanın ilaç ve egzersizle bile ortadan kaldırılabilmesi mümkündür.

İdrar kaçırma ameliyatları ne kadar başarılıdır?

Günümüzde geliştirilen hatta lokal anestezi ile de uygulanabilen ameliyatların başarı şansı %80-90’ları bulmaktadır. Eskiden kullanılan ve çok düşük başarı oranına sahip olan mesane kaldırma operasyonu artık terk edilmiştir. Başarının en önemli faktörü doğru ürolog ve jinekolog seçimidir. Bu tür ameliyatları doğru adreste ve doğru kişilerde olmaktır. Kadın ürolojisi konusunda deneyimli ve donanımlı merkezlerde bu tip operasyonların başarı şansı çok yüksek, komplikasyon oranı ise oldukça düşüktür. Öncelikle operasyondan önce hastalarla uzun uzun görüşmek, olguları her yönü ile değerlendirmek gerekir. Sarkma ve idrar tutamama cerrahisi yapan hekimlerin birçok ameliyat çeşidini başarı ile uygulayabilmesi gerekir. Çünkü her hastanın sarkma bölgesi, derecesi ve idrar tutamama şikâyeti farklıdır, bu olgular için değişik ameliyatlar gerekebilir. İdrar kaçırma ve sarkmada ilk yapılacak operasyon çok önemlidir. Eğer bu operasyon başarısız olursa sonraki düzeltmeler daha zor ve problemli olacaktır.

İdrar kaçırmadan korunmak için neler yapılabilir?

Öncelikle yaşam tarzınızı değiştirin. Sigarayı bırakmak, kilo vermek, kafeinli içecekleri ve alkolü azaltmak, bazı besinlerden uzak durmak idrar kaçırma sorunundan kurtulmada yardımcı rol oynar. Ayrıca alınan sıvıların belli durumlarda veya gece kısıtlanması, sıvı alımının belirli saatlerde bir plan çerçevesinde ayarlanması da gerekebilir. En önemli korunma yöntemi ise spor yapmak ve menopoz sonrası dönemde hormonların düzenlenmesini sağlamaktır. Kadın olmak idrar kaçırmak için en önemli risk faktörüdür, günümüzde yapılacak en büyük hata ise bu sorunun tedavisini aramamaktır.

Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Ömer Öge