İnsülin direnci nedir, kimlerde görülür?

İnsülin direnci yüksek kişilerin çok hızlı kilo alıp, zor kilo verdiğine dikkat çeken Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Dr. Demet Özgil Yetkin, kilo aldıkça insülin direncinin arttığını, kilo verdikçe de azaldığını belirtti.

İnsülin, midemizin altında yerleşmiş yaprak şeklinde bir organ olan pankreastan salgılanan, önemli bir hormondur. İnsülin, kandaki şekerin kandan ayrılarak hücre içine girmesini sağlar. Kanda yüksek olan insülin önceleri kan şekerini hücrelere sokar ancak hücrelerin alabileceğinden daha çok enerji vücuda girerse insülin artık bu görevini yapamaz hale gelir. İnsülin hormonunun yeterince etkili olamamasına insülin direnci (rezistansı) adı verilir. İnsülin direnci arttıkça kan şekerinin hücreye girmesi için daha fazla insülin salgılanması gerekir. Pankreasdan salgılanan insülin hormonu salgısı, belirli bir süre sonra pankreas bezinin çok çalışmaktan dolayı yorulması nedeniyle azalır ve önce acıkma atakları olarak görülen şeker düşüklüğü (reaktif hipoglisemi) sonrasında da gizli şeker ve hatta aşikar şeker hastalığı ortaya çıkabilir.

İnsülin direnci kilolu kişilerde daha fazla

İnsülin direnci kilolu kişilerde daha fazladır. Bu nedenle kilo arttıkça bu direnç artar ve şeker hastalığı görülme olasılığı artar. İnsülin direnci yüksek kişiler çok hızlı kilo alır ve zor kilo verirler. Kilo aldıkça insülin direnci artar, kilo verdikçe azalır. İnsülin direnci olan kişilerde, yorgunluk halsizlik, hızlı kilo alma, zor kilo verme, doymama, sık acıkma, uyku basması, gün içinde acıkma atakları olması, tatlıya düşkünlük, özellikle karın çevresinde yağlanma artışı gibi belirtiler görülebilir.

Tip 2 diyabet veya gizli şekeri olan kişilerde birlikte tansiyon yüksekliği, kanda trigliserit (kan yağları) yüksekliği, insülin hormon yüksekliği, ürik asit yüksekliği ve göbekte yağlanma ve şişmanlık bir arada ise bu duruma metabolik sendrom denir. Metabolik sendromu yapan etken insülin direncidir. Bel kalınlığı veya bel çevresi artmış olanlarda (şişmanlarda) bu hastalık daha fazla görülür. Birlikte karaciğer yağlanması, yumurtalıklarda kist (polikistik over hastalığı), kan pıhtılaşmasına eğilim, HDL kolesterolde (iyi kolesterol) azalma ve idrarla atılan proteinde artma (mikroalbüminüri) birlikte olabilir. Bu kişilerde kalp koroner damar hastalığı ve tip 2 şeker hastalığı çok sık görülür.

Kalorili yiyecek ve hareketsizlik tehlikeli

Diyabet hastalığının sıklığı özellikle son yıllarda giderek artmaktadır. Bu artıştaki esas nedenin obezitedeki (şişmanlıktaki) aşırı artış nedeniyle olduğu düşünülmektedir. Bu korkutucu artışın yüksek kalorili gıda alımı ve hareketsizlik gibi nedenlerden dolayı insülin direncinin hızla artmasından dolayı olduğu düşünülmektedir. Bugün için insülin direnci ile baş etmenin en etkili yollarından birisi de harcayabildiğimiz kalori ile orantılı olarak beslenmek ve uzun dönemde diyabete bile yol açabilen insülin direncinin gelişmesini önlemektir.

Yüksek insülinin neden olduğu şikayetler

• Sık acıkma ve dolayısıyla şekerli gıdalar yeme eğilimi artar.

• Konsantrasyon azalması.

• Sabah yorgun kalkma ve gün boyu yorgunluk hissi. Özellikle öğleden sonraları bitkinlik hali.

• Daha sabırsız ve öfkeli bir ruh hali.

• Yemeklerden sonra uyku basması ve gün içinde uyuklamalar.

• Horlama ve uyku bozuklukları sıktır.

Eğer bu tür yakınmalar varsa insülin direnci olma ihtimali vardır. Bu hastalığın tanısının konabilmesi için endokrinoloji uzmanına başvurmak ve hormon testleri yaptırmak gerekir.