Fibromiyalji nedir?

Fibromiyalji esasen bir romatizmal hastalık olarak kabul edilmekle beraber, diğer romatizmal hastalıklardan (artritler) farklı olarak eklem, kas ya da bunları çevreleyen bağ dokusunda hasara yol açabilecek bir iltihap durumu söz konusu değildir. Kas iskelet dokularında iltihap olmamasına rağmen bu dokularda yol açtığı ağrı ise diğer çoğu romatizmal hastalıktan daha şiddetli olan bir hastalıktır.

FİBROMİYALJİ HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR

Hastalığın en önde gelen bulgusu ağrı olmakla beraber, hastaların önemli bir bölümünde, yorgunluk, uyku bozuklukları, hafıza problemleri, başağrısı, karın ağrısı ve şişkinlik hissi, adet sancıları, ışık ve sese karşı hassasiyet gibi bulgular da gözlenmektedir. Bu yönüyle bakıldığında ağrıya eşlik eden bulguların çoğunun hasta için yaşam kalitesini ağrıdan daha fazla etkilediği bile söylenebilir.

FİBROMİYALJİNİN GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?

Hastalık toplumda yaklaşık %1 sıklıkla görülmekte olup, günümüzde osteoartrit (kireçlenme) den sonra romatoloji uzmanına en sık başvuru nedenidir. Fibromiyalji hastaların %90’ı orta yaşlı kadınlardır, ancak hastlalık her yaş grubunda ve erkeklerde de görülebilmektedir.

Bazı hastalarda fibromiyaljinin ortaya çıkışından önce fiziksel (otomobil kazası) ya da ruhsal travma (bir yakının kaybı) öyküsü olsa da günümüzde fibromiyaljiye neyin yol açtığı tam olarak bilinmemektedir. Yakın bir geçmişe kadar hastalığa pek çok sistemi etkilemesi ve yapılan incelemelerde gösterilebilir bir patoloji saptanmaması nedeniyle psikolojik bir hastalık gözüyle bakılmıştır. Bu şekilde bir yaklaşım maalesef hem hasta hem de bu hastalıkla ilgilenen hekimleri olumsuz olarak etkilemiştir. Hastalığın kişinin ruhsal durumunda etkilendiği bir ölçüde doğru olmakla beraber, hastalığın ruhsal bir hastalık olduğu tezi tamamen yanlıştır.

[webtv=106608]

Son dönemde yapılan araştırmalar, fibromiyalji hastalarının sinir sisteminin sağlıklı bireylere göre ağrıyı ve diğer uyaranları hissetmede çok hassas olduğunu ortaya koymuştur. Başka bir deyişle normal bireylerde ağrı oluşturmayacak uyaranlar fibromiyaljili hastalarda ağrı hissedilmesine neden olmaktadır. Bu konuda genetik yatkınlığın rolünün olabileceği yönünde yeni kanıtlar da bulunmaya başlanmıştır. Bilim dünyası uzun yıllar bu hastalığa bir miktar mesafeli durmuş olsa da son yıllarda fibromiyalji, hem nedenleri hem de yeni tedavi olanakları yönünden en yoğun araştırılan konulardan birisi haline gelmiştir. 

BU HASTALIĞIN ANA BULGULARI NELERDİR?

Yapılan araştırmalar hastaların fibromiyalji tanısı konulmadan önce çok sayıda doktora başvurduğunu ortaya koymaktadır. Hastalığın ana bulgularının ağrı ve yorgunluk olduğu, ve bulguların pek çok hastalıkta görülebilecek bulgular olduğu düşünüldüğünde bu gayet normal olarak kabul edilmelidir. Fibromiyalji tanısı esasen tıbbi tanımlama ile bir ‘dışlama tanısıdır’. Yani yaygın ağrı ve yorgunluk bulgusu ile başvuran hastalarda öncelike bunları yapabilecek diğer hastalıkların araştırılıp (metabolik hastalıklar, hiperparatirodi, vb.) olmadıklarının gösterilmesi gereklidir. Günümüzde fibromiyalji tanısı koydurtacak bir laboratuvar ya da görüntüleme testi yoktur. Bu şekilde bir tanı testinin olmaması çoğu hastada konulan tanıya karşı güvensizliğe neden olmakla beraber, hastalığın tanısı yaygın ağrı yapan diğer nedenler dışlandıktan sonra sadece hastanın yakınmaları ve muayene bulguları ile konulabilir.

FİBROMİYALJİNİN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Fibromiyalji hastalığının tedavisi zor ve uzun süreli olmakla beraber, toplum ve hatta konu ile yakın uğraşısı olmayan pek çok hekimin düşündüğünün aksine, hastalık tedavisi olan bir hastalıktır. Hastalığın tedavisinde başta romatoloji uzmanları olmak üzere fizik tedavi ve ağrı uzmanı gibi uzmanların da olduğu bir ekip tarafından yaklaşım en başarılı sonuçları vermektedir.

Hastalığın tedavisinde düzenli egzersiz ve çeşitli yaşam tarzı düzenlenmelerinin büyük önemi vardır. Bunlara ek olarak tedavide son yıllarda geliştirilen pek çok yeni ilaç bulunmaktadır. Bu ilaçların büyük kısmı hastalarda bozulmuş olan sinir sistemindeki ağrı merkezini düzenleyen ilaçlar olup, bu tedaviler ile son derece başarılı sonuçlar alınmaktadır. Diğer taraftan bu ilaçların bir kısmının anti-depresan ilaç kategorisinde olması hastalar tarafından kendilerinde depresyon olmadığı düşüncesiyle ilacı kullanmamalarına ya da kullanıp kısa sürede bırakmalarına neden olmaktadır. Bu nedenle hastaya kullanılan ilaçların kullanılma amacının net bir şekilde anlatılması büyük önem taşımaktadır.

Sonuç olarak fibromiyalji uzun süreli tedavi gerektiren bir hastalık olmakla beraber uygun yaklaşım ve tedavi ile kişinin eski yaşam kalitesine kavuşabileceği, eklem ya da kas bölgelerinde asla kalıcı sakatlığa yol açmayacak bir hastalıktır.

Doç. Dr. İsmail ŞİMŞEK