Doğum kontrol hapı kullanırken hamile kalınır mı?

Aile planlaması; ailelerin istedikleri zaman ve aralıklarda, istedikleri sayıda ve bakabilecekleri kadar çocuk sahibi olabilmeleri için sunulan hizmetlerin tümüne verilen isimdir. 

DOĞUM KONTROL HAPLARININ İÇERİĞİNDE NELER VAR?

Tüm dünyada en yaygın kullanılan, modern, etkili doğum kontrol yöntemlerinden birisi de doğum kontrol haplarıdır. İçerisinde kadınlık hormonu olarak adlandırılan ‘estradiol’ ve gebelik hormonu olarak bilinen ‘progesteron’ hormonu içeren bu ilaçlar, ilk olarak, 1950’lerde keşfedilimiş ve 1960’larda kullanılmaya başlanmıştır.

İlk kullanılan ilaçlardaki östrojen dozu 150 mikrogram kadar yüksek iken günümüzde 20 mikrogramlık ilaçlar mevcuttur ve 15 mikrogram kadar düşük dozdaki ilaçlar üzerinde çalışmalar hala devam etmektedir. İlaçlar arasındaki farklılığı oluşturan, kullanılan östrojen dozundan ziyade kullanılan progesteron içeriğidir.

Bazı ilaçlar tüylenmeyi ve kiloyu artırabilirken yeni bazı ilaçlar ise aksine tüylenme önleyici ve kilo aldırmayan hatta biraz verdiren formlar şeklinde piyasaya sürülmüştür. Yaygın kanı günümüzde bu hapların kilo aldırmadığı yönündedir.

DOĞUM KONTROL HAPLARI PREZERVATİF VE SPİRALDEN DAHA ETKİLİ

• Doğum kontrol hapları kusursuz olarak ve uygun bireylerde kullanıldıklarında % 0,3, hatalı kullanımlarında ise % 8 başarısızlık ihtimaline (gebelik şansı) sahiptir. Yani bu ilaçlar ne kadar düzgün kullanılırlarsa kullanılsınlar her yöntem gibi başarısızlık (gebe kalma ihtimali) riski vardır.
• Kabaca bakıldıklarında ise prezervatif ve spiral gibi yöntemlere nazaran en etkili doğum kontrol yöntemlerindendirler.
• Gebe kalmayı engelleyici esas mekanizma olarak; kadında yumurtlamayı baskılamak, spermin rahim ağzından geçişini zorlaştırmak, rahim duvarını incelterek embriyonun yerleşmesine engel olmak gibi mekanizmalarla gebeliğe mani olurlar.
• İlacın kesilmesinden sonra doğurganlık ilk 3 ay içinde %90’dan fazla geri döner. Bu nedenle halk arasında bu ilaçlar için “Kısırlık yapar” inancı yanlıştır. Öyle ki, kısırlık yapıyor olsalardı neden 1 gün dahi unutulmaları halinde gebe kalınabilmektedir?

DOĞUM KONTROL HAPLARI ZARARLI MI?

Bu hapların doğum kontrolü sağlaması haricinde mens kanamasında azalma, adet düzeni sağlama, basit yumurtalık kistlerini tedavi etme, kemik erimesini, saç dökülmesini, adet sancısını ve sivilce oluşumunu önleme, rahim-yumurtalık ve kolon kanserini etkili şekilde önleme gibi birçok ek faydası da mevcuttur.

Piyasada 3 hafta kullanılıp 1 hafta ara verilen, 28 gün boyunca aralıksız kullanılan ve hatta yıl boyu her gün kullanılan bazı ilaçlar mevcuttur. Doğum kontrol haplarının sigara ile kullanımı önerilmez. Hatta 35 yaş üzerinde, sigara ile birlikte içimi kontrendikedir. Sigara kullanılmadığı sürece düşük riskli kişilerde düşük dozlu preparatlar neredeyse menopoza dahi kullanılabilir.

DOĞUM KONTROL HAPLARI KULLANILIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

1- Düzenli kullanmama: Bu ilaçlar her gün aynı saatte ve düzenli olarak kullanılması gereken ilaçlardır. Bu nedenle unutkanlık problemi yaşayan ve bu kuralı uygulayamayacak bireyler için tercih edilmemelidir. İlacın alımı unutulduğunda akla geldiği an unutulan tablet alınmalıdır. Şayet bir sonraki doz sırasında akla gelirse 2 tane birden (unutulan doz ve o günkü doz) yutulmalıdır. 48 saat unutulduğunda o siklus iptal edilir, ilaç kesilir ve kanama beklenir. Yeni kanamayla birlikte yeni kutuya başlanır.

2- Obez bayanlar: Bu kişilerde verilen ilacın yumurtlamayı baskılama için dozu yeterli olamayabilir ve doz artırımı gerekebilir. Öyle ki 70 kilo üzerindeki bayanlarda başarısızlık riski 1,6 kat ve düşük dozlu ilaçlarda 4-5 kat artar. Yani ilaç dozu hastaya göre ayarlanmalı, zayıf bayanlara daha düşük doz verilmelidir.

3- İlk başlama zamanı: İlaca bekar, ilişkisi olmayan ve gebelik riski bulunmyaan bayanlarda adetin ilk 5 günü başlanabilir. Evli ve gebelik istemeyenlerde ise adetin ilk günü başlanması önerilir. Aksi taktirde o ay için ek koruma (prezervatif, dışarı boşalma vs.) önerilmelidir.

4- İlaç etkileşimleri: Doğum kontrol hapları dünya genelinde en sık kullanılan, en iyi araştırılmış ve hakkında en fazla bilgi olan medikasyonlardandır. Birçok ilaçla etkileşimi mevcut olup kiminde doz azaltımı kiminde ise doz artırımı gerekebilir. Bunlara örnek vermemiz gerekirse; sık kullanılan bazı ateş düşürücülerde analjezik doz artırılmalı, antidepresan kullanımında ise ilaç dozu 1/3 oranında azaltılmalıdır. Sık kullanılan antibiyotiklerin çoğunda herhangi bir etkileşim bildirilmemiştir.