Diyetle ilgili merak edilenleri uzmanına sorduk

Türk insanının beslenme yapısına uymayan ama diyet listelerinde olan yasaklar neler?

Türkiye’de Karadeniz, Ege, Doğu mutfağı gibi birçok mutfak, kültür ve tabii ki lezzet mevcut. Özellikle karbonhidrattan ve yağdan zengin hamur işleri, kızartmalar, pilav çeşitleri, basit şekerden zengin tatlılar Türk mutfağında olan fakat diyetlerde olmasını çok fazla istemediğimiz besin türlerinden. Ancak bu noktada önemli olan bir konu diyeti yaşam şeklimiz haline getirebilmek. Çünkü böyle olduğunda yasak diye bir şey kalmıyor. Her şeyden dozunda tüketip telafisini yapabiliyor olmak ve “Tükettiğim bu besin vücuduma nasıl bir etki yapar” diye düşünmek gerekiyor.

Bu zamana kadar birçok danışana kilo verme sürecinde destek oldunuz. Gözlemleriniz sonucu kilo verirken en sık yapılan yanlışlar neler?

Danışanlarımın en çok fark ettiğim hatalarından biri eksik beslendikleri ya da aç kaldıkları zaman daha fazla kilo vereceklerini düşünmeleri. Bu çok büyük bir yanlış. Çünkü açlık diyetleri, metabolizmanın yavaşlamasının nedenidir.

Ekmeği bırakınca zayıflayacağını düşünen kişiler var. Fakat o noktada önemli olan sadece ekmeği bırakmak değil beslenmede karbonhidrat dengesini doğru yapabilmek. Çünkü çoğu kişi “Ekmek tüketmiyorum” dese de ekmek yerine geçen besinleri tüketiyor. Örneğin, 1 kepçe unlu çorba, 2 yemek kaşığı pilav, 1 su bardağı patlamış mısır, 3 tane kestane, ½ paket diyet bisküvi de 1 dilim ekmeğe eş değer.

Öte yandan zayıflamak isteyen kişiler mısır püskülü, kiraz sapı, sinameki gibi diüretik çayları tükettikleri zaman kilo verdiklerini zannediyor. Fakat bu çaylar vücuttan sadece ödem atıcıdır. Uzun süreli kullanımı ve yanlış kullanımı ise bağırsaklarda soruna neden oluyor.

Yanlış yapılan diyetlerin ne gibi sonuçları olur?

Aslında birçok kötü sonucu olabiliyor. Yağsız beslenme diyetleri çok popüler fakat sıfır yağlı beslenme, yağda eriyen A, D, E, K vitaminlerinin yetersizliğine neden olur. Yağ içeriği dengesiz ve yetersiz diyetlerle zayıflayan kişilerin bir süre sonra saçları dökülmeye, cansızlaşmaya, tırnakları kırılmaya, cildi soluklaşmaya başlar. Protein içeriği yüksek olan diyetlerin uzun vadede böbrek ve karaciğere olumsuz etkileri oluyor. Kalsiyum emilimini de azaltır ve ileriki yaşlarda kemik erimesine neden olabilir. Hızlı ve kısa sürede verilen kilolar hızlı ve kısa sürede geri gelir, bu durumda psikolojik sorunlar da başlar.

Birçok kişi egzersiz yapmadan kısa sürede kilo vermek istiyor. Bu şekilde zayıflamak tehlikeli mi?

Sağlıklı beslenerek, doğru yöntemlerle kilo vermek mümkün. Zayıflama sürecinde %70 beslenme %30 egzersiz etkili. Sadece beslenmede yapılacak değişikliklerle sağlıklı kilo vermek mümkün. Fakat bu sürece egzersiz de eklenirse hem süreç hızlanır hem de daha fit bir vücut kazanılmış olur.

Verilen kiloyu koruma yöntemleri neler? Bu süreçte de diyetisyen desteği olmalı mı?

Kilo koruma döneminin de aynı kilo verme süreci gibi kişiye özel planlanması gerektiğini düşünüyorum. Fakat dikkat etmesi gereken nokta yardım alınan kişinin gerçekten diyetisyen olup olmadığı. Çünkü ne yazık ki beslenme ve diyetetik bölümü eğitimini almadan sağlıklı beslenme koçu, yaşam koçu, zayıflama koçu gibi kendilerine verdikleri isimler ile bu mesleği yapmaya çalışan kişiler de var. Bu nedenle diyet yapmak isteyen kişiler, seçtikleri uzmanın mezun olduğu diplomayı, uzmanlık sertifikasını görmeli.

Popüler diyetler hakkında ne düşünüyorsunuz? Sağlık için popüler diyetlerin zararları neler?

Her geçen gün yeni diyet isimleri ve yöntemleri duyuyoruz. Fakat bunlar hızlı ve kısa sürede kilo vermeyi hedefleyen yöntemler… Sonucunda yağ kaybı yerine kas ve su kaybı gözlemlediğimiz diyetler. Kısa ve uzun sürede sağlığa çok ciddi zararları olabiliyor. Ben danışanlarıma her zaman diyetin bir süreçten ibaret olmadığını, beslenme şeklinin hayata entegre edilmesi gereken bir süreç olduğunu anlatıyorum. Böyle bir diyetin ise ancak danışanlarıma uyguladığım telafilerden oluşan yasakların olmadığı rahat, eğlenceli, bilimsel, orijinal, renkli, nitelikli bir program ile mümkün olduğunu düşünüyorum.

Son yıllarda glütenle ilgili birçok tartışma söz konusu. Glüten içermeyen yiyecekler her zaman daha mı sağlıklı?

Glüten bir protein molekülü. Normal bir kişi mide-bağırsak kanalı ile bu proteini sindirebilir. Ancak bazı kişiler bu protein grubunun sindiriminde sorun yaşayabilir. Bu durum kişinin glüten intoleransı olabileceğini veya çölyak hastası olabileceğini bize bildirir. Kişilerin böyle bir durumda glütensiz beslenmesi gerekir. Glüten buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunur. Paketli ürünler alınırken içindekiler kısmına dikkat edilmesi önemlidir. Fakat glütensiz beslenmenin popüler hale getirilerek zayıflama yöntemi olarak kullanılması doğru değil. Glüten içermeyen bir diyet demek aslında unlu, nişastalı her türlü besini, malt, malt unu ve benzeri ürünleri beslenmenizden çıkarmanız demek. Yani aslında yerine glütensiz karbonhidrat kaynaklarını koymuyorsanız çok ciddi bir karbonhidrat kısıtlaması demek. Yani kalorinizi ister istemez azaltıyorsunuz ve zayıflamanız kaçınılmaz oluyor.

Glütensiz diyetin zayıflatacağını düşünürken bu ürünleri tüketerek kilo alabilirsiniz. Glütensiz ürünlerin çoğu glütenin ürünlere kattığı dokunun yerini alabilmesi için ekstra yağ ve ekstra şeker içerebiliyor. Bu da ekstra kalori demek. Bu nedenle özellikle şeker hastasıysanız veya insülin direnciniz varsa glütensiz ürünlerin şeker içeriğine daha çok dikkat etmelisiniz. Aynı zamanda glütensiz ürünlerin tüketilmesi sağlıklı bakteriler dediğimiz bifidobakterilerin azalması anlamına gelir. Böyle bir durumda ise ciddi bağışıklık sorunları gözlenebilir.

Kişi eğer glüten içeren besinler tükettiğinde bir sorun yaşamıyorsa beslenmesinden glüteni veya tahılları çıkarmasına gerek yok. Fakat “Glüten içeren besinler tükettiğimde aşırı şişkinlik ve gaz problemiyle karşı karşıya kalıyorum” diyorsa sorunun üstünü örtecek bir tedavi uygulamadan nedenini öğrenmek için bir gastroenterologdan randevu alabilir. Daha sonrasında belirlenen rahatsızlığa göre diyetisyen eşliğinde bu duruma özel bir beslenme programı ile tedaviye devam edebilir. Yani glütensiz beslenme popüler bir yöntem değil tedavi yöntemidir.

Türkiye’de görülme sıklığı hızla artan ve çağımızın hastalığı olarak tanımlanan obeziteyle ilgili ne düşünüyorsunuz? Neler obeziteye neler yol açıyor?

Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre obezite sıralamasında ülke olarak Avrupa’da birinci sıradayız. Obezite, özellikle çocuklarda zaman geçtikçe daha da artıyor. Artık kilo sorunun yol açtığı şeker hastalığı gibi rahatsızlıkların yaş sınırı da düştü. Tabii ki sadece şeker hastalığı değil, kilo da beraberinde tansiyon, kalp-damar hastalıkları, karaciğer yağlanması, eklem ağrıları, akciğer rahatsızlıkları gibi sorunlara da yol açıyor. 

Çocukların diyet yapması doğru mu?

Diyet, kelime anlamı olarak beslenme düzeni demek… Yani diyet yapmak bilinenin aksine sadece zayıflamak demek değil. Zayıflama diyeti olduğu gibi kilo alma diyeti, gebelik diyeti, çocuk beslenmesi diyeti de vardır. Çocuk danışanlarımda önceliğim büyüme ve gelişmelerinin yeterli olmasını sağlayarak vücutlarında yağ hücrelerinin gereğinden fazla oluşmasını önleyebilmek. Çünkü hepimizin yağ hücreleri küçük yaşlarda özellikle de ergenlik döneminde oluşuyor ve 70 yaşımıza da gelsek yağ hücrelerimizin sayısı aynı kalıyor, sadece hacminde değişiklik sağlayabiliyoruz. Bu nedenle çocukluk ve ergenlik dönemlerindeki beslenme çok önemlidir.

HÜRRİYET AİLE ÖZEL