Dertlenen anne babalara: Tuvalet eğitimi nasıl olmalı?

“Çocuğuma tuvaleti nasıl öğretirim? Ne zaman başlamalıyım? Hızlı bir şekilde bu süreci nasıl atlatırım? Sorunlarla nasıl başa çıkarım?” gibi pek çok soru anne ve babaların kafasını kurcalıyor. Prof. Dr. Bengi Semerci, tuvalet eğitimi konusunda anne-babalara önemli bilgiler aktardı.

Sabır bu dönemin anahtar sözcüğüdür. Bu yüzden eğitimin nasıl verileceğine, çıkabilecek sorunlara yoğunlaşarak, eğitimi bir endişe nedeni, bir sorun gibi algılamamak gerekir. Unutulmamalıdır ki tuvalet eğitimi doğal sürecin bir parçasıdır. Bu nedenle çocuğun eğitim sürecindeki davranışlarına aşırı tepkiler vermemek gerekir. Her çocuğun tuvalet eğitimi süreci farklı seyredebilir. Eğer çocuk aşırı tepkiler veriyor ve tuvaletini yapmayı kesinlikle reddediyorsa eğitim sürecine çocuk hazır olana kadar ara vermek, aşırı ısrarcı olup bu süreci inatlaşma ile geçirmemek son derece önemlidir.

ÇOCUĞUM TUVALET EĞİTİMİNE HAZIR MI?

Çocukların tuvalet eğitimine hazır olduğunu aşağıdaki hallerde anlamak mümkün olabilir: 

• • Basit emirleri yerine getirebiliyorsa
• • İsteklerini kelimelerle konuşarak anlatabiliyorsa
• • Yürüyebiliyorsa
• • Kendi kendine basit giysileri çıkarabiliyorsa
• • Genellikle gün içinde 2-3 saat kuru kalabiliyorsa
• • Tuvalete çıktığı saatlerin bir rutini oluşmuşsa
• • Altının ıslaklığından rahatsızlığını ifade eder hale gelmişse

TUVALET EĞİTİMİNDE 5 KOLAY ÖNERİ

Çocuklarda tuvalet eğitimine mutlaka çocuğun hazır olduğu uygun dönemde başlanmalıdır. Peki, çocuğun tuvalet eğitimine hazır olup olmadığını nasıl anlaşılır? Tuvalet eğitimini kolaylaştırmak için neler yapılabilir? İşte size tuvalet eğitimini kolaylaştıracak birkaç ipucu..

1. ÇOCUĞUNUZUN HAZIR OLDUĞUNA EMİN OLUN

Her çocuk hayatlarının farklı zamanında tuvalet eğitimi için hazır olabilir. Bazıları bir yaşından erken hazırken bazılarında bu süreç üç-dört yaşından sonra başlayabilir. Çocuk ancak bedeninin farkına vardığında tuvalet eğitimine hazır hale gelir. 

2. HAFTALIK METOD KULLANIN

Bu yöntem özellikle iki veya daha fazla gün evde olmayan anneler için idealdir. İşin sırrı evde olduğunuz günlerde çocuğunuza 30 dakika eğitim vermek onu lazımlıkta oturtmaktır. Bu en etkili yöntemdir ve tekrarlamayı gerektirir. Bu da çocuğun beyninin bağlantı kurmasına yardımcı olmada önemli rol oynar. 

3. ÇIKARTMALAR HEDİYE EDİN

Her ebeveyn hafta sonu metodunu uygulayamaz. Yoğun çalışma temposunda çocuğunuza tuvalet eğitimi vermek için zaman ayırmak zor olabilir. Bunun yerine zamanınız olduğunda çocuğunuzu iki dakika lazımlık üzerinde oturtun ve yaptıklarında sevdiği bir çıkartmayı hediye edin. Çocuklar çıkartmaları çok sever ve daha fazla çıkartma toplamak için tuvaletini yapar. 

4. BEBEK BEZİYLE YATMASINA İZİN VERİN 

Tuvalet eğitimi çocukların hayatında büyük bir adımdır. Tüm süreci çok hızlı anlayıp ayak uyduramayabilirler. Bu nedenle özelliklede gece boyunca altına kaçırmamasını beklemeyin. Başlangıç olarak geceleri bebek bezi takabilirsiniz. Kuru bir bebek beziyle uyandıklarında anlayın ki bebek bezini çıkarmaya hazırlar. Çocuğunuzun
uyumadan önce tuvaleti yaptığından emin olun.

5. KİTAP OKUYUN

Çocuklar kitaplardan çok şey öğrenebilirler. Özellikle tuvalet eğitimi kitapları çocuklarınızın bu süreci anlamasında adım adım yardımcı olacaktır. Bu özellikle görsel hafızası iyi olan çocuklar ve görerek yapan çocuklar için önemlidir.

ADIM ADIM NELER YAPMAK GEREKİYOR?

Uzman Klinik Psikolog Göksu Telmaç, tuvalet eğitimi konusunda adım adım neler yapılması gerektiği konusunda şunları söyledi: 

•  Ona tuvalet eğitiminin ne olduğunu, neler yapacağınızı sade ve anlayabileceği şekilde anlatın.
•  “Artık bebek değilsin, bebekler beze yapar, mikrop kaparsın, pis olursun” gibi ifadeler kullanmayın.
•  “Büyüdün, artık hazırsın” gibi motive edebilirsiniz ama diğer yorumlar ters etki yapabilir. Tuvalet eğitiminde öncelikle bebeğinizin çiş ve kaka yapma anlarını fark edebilmeniz çok kolaylık sağlar. Bebeğinizi bir süre izleyin, bezini tutma, bir yere odaklanma, ıkınma, sallanma, koltuk arkasına geçme gibi anlarda tuvalet yapıyorsa bu anları lazımlığa doğru kaydırmanız gerekir.
•  Seçeceğiniz lazımlığı bebeğinizle birlikte alışverişe çıkarak birlikte satın alabilirsiniz.
• • Her başarılı deneme için minik ödüller, özellikle de sözel ödüller kullanabilirsiniz.
•  Altını bezlemeden evde rahatça dolaşması yararlı olacaktır.
•  Olası kazalarda asla kızmayın. Korkutmayın ve eleştirmeyin.
•  Lazımlık hep aynı yerde dursun. Bebeğiniz tuvalet ihtiyacı geldiğinde nereyi kullanacağını öğrenebilsin.
•  Lazımlığa alıştıktan sonra onu tuvalete alıştırabilirsiniz. Basamakla çıkabilir, klozet aparatları sayesinde rahatça oturabilir.
•  Tuvaleti eğlenceli hale getirmek için şarkılar, oyunlar, tuvalette bakabileceği kitap ve oyuncaklardan faydalanabilirsiniz.

GECE EĞİTİMİNİ NE ZAMAN VERMEK GEREKİYOR?

Bu konuda farklı öneriler mevcut ama ben önce gündüz sonra gece eğitiminden yanayım. Bebeğiniz gündüz eğitimine cevap verse bile bir süre gece altını bezleyin. 3 yaşından sonra ise geceleri saat kurup onu tuvalete kaldırın. Bir buçuk- iki saatte bir kaldırmanız gerekecektir. Unutmayın gece tuvalet eğitimi uzun yıllar sürebilir. Mesane dolduğunda beyne “uyan” sinyalinin gitmesi bir profesyonellik gerektirir. Çocuk bu profesyonelliğe bazen 2 bazen 8 yaşında erişir. Burada anne babaya düşen sabırlı olmak ve eğitime tutarlı biçimde devam etmektir. Eğitime cevap vermezse ne yapmak gerekiyor? Eğer bebeğiniz tüm girişimlerinize direniyorsa, yaklaşık bir ay sonrasında bile ilerleme yoksa ya da daha ilk haftasından yoğun tepki gösteriyorsa durun ve devam etmeyin. Çünkü ne de olsa bir şekilde tuvalete gitmeyi öğrenecek ama eğer yanlış uygulama ve sert tavırlarla baskı kurarsanız kendine olan güvenini, sizinle olan iletişimini zedeleyebilirsiniz. Ve bunu onarmak çok daha zor olacaktır. Bebeğiniz tuvalet eğitimine direniyorsa bunun sebepleri; Henüz erken olması Yanlış uygulamalar Tutarsızlık Herhangi başka psikolojik ya da fiziksel sebepler Obsesif durumlar olabilir. Anne baba tutumlarınızda fazla müdahaleci, aşırı titiz ve obsesifseniz bebeğiniz pek çok konuda olduğu gibi bunda da zorlanacaktır. Çok zorlandığınızda ve kaygılarınız arttığında bu süreci destekleyecek bir psikolog ya da pedagog yardımı alabilirsiniz.

EĞİTİMİ REDDEDEN ÇOCUĞA NASIL DAVRANILMALI?

 Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öznur Yılmaz, tuvalet eğitimi reddeden çocuklara yaklaşımın nasıl olması gerektiğini şu sözlerle ifade etti:

"Eğitimi reddeden çocuğun kesinlikle zorlanmaması gerekir. Eğitime 2 yaşından erken başlanmışsa, çocuğun hazır olmadığı düşünülerek eğitime bir süre ara verilmeli, sonrasında tekrar denenmelidir. Eğitime bir kez başlandı ve çocuk tepki göstermediyse, sabırlı ve kararlı olunmalı, idrar kontrolü kazanıldıktan sonra tekrar beze dönülmemelidir. Eğitim 4 yaş ve sonrasına bırakılmamalıdır. İkiz çocuklar tuvalet eğitiminde birbiriyle kıyaslanmamalı İkiz çocuklar tuvalet eğitimi süresince kesinlikle birbiriyle kıyaslanmamalı. İkiz çocukların tuvalet eğitimi şu şekilde olmalı: “İkizleri kıyaslamak güven eksikliğine yol açabilir, ikisinin de kendisini hazır hissettiği dönem farklı olabilir. Öncelikle kendini hazır hissedenden başlanmalıdır, diğeri zaten onu taklit ederek alışkanlığı daha kolay kazanacaktır. Tuvalet eğitiminde çocuğun her başarısı övgü dolu bir söz, gülümseme, sarılma veya küçük bir hediyeyle ödüllendirilmelidir.”

HÜRRİYET AİLE ÖZEL