Çocuklarda dil gecikmesi nasıl anlaşılır?

Çocuğumuzda dil gecikmesi olup olmadığını nasıl anlayabiliriz? Dil gecikmesi kendiliğinden geçer mi? Böyle bir durumda hangi profesyonellerden yardım almalıyız? Bu sorular ve daha pek çokları çocuklarının yaşıtları gibi konuşamadığını fark eden ebeveynlerin aklından geçen ve çoğunlukla tatmin edici şekilde cevaplanamayan sorulardır. Bunun sebebi çoğunlukla ebeveynlerin ilk başvurdukları profesyonelin bir dil ve konuşma terapisti olmamasıdır. Farklı uzmanlar zaman zaman doğru değerlendirmeyi yapar, ancak müdahale noktasında yetersiz kalır. Kimi zaman da bir dil bozukluğu yahut bir fonolojik bozukluk yalnızca dil gecikmesi adı altında tanılanabilir. Hal böyle olduğunda doğru müdahalenin yapılması imkansızlaşır. Bu nedenle çocuklarının dil ve konuşma gelişiminden şüphe eden ebeveynlerin bir dil ve konuşma terapistine başvurmaları elzemdir.

[webtv=130674]

DİL VE KONUŞMA DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILIR?

• Dil ve konuşma terapistleri tanı ve değerlendirme için standardizasyonu yapılmış, geçerli ve güvenilir değerlendirme araçlarını kullanır.
• Yapılan değerlendirmenin ardından alıcı ve ifade edici dil olarak dil bileşenlerinin hangilerinde ve ne boyutta problem olduğu tespit edilir.
• Varsa konuşmaya yönelik hatalar ortaya çıkar ve aileden alınan öyküyle birlikte analiz edilerek bir sonuca varılır.
• Sonuç her zaman dil gecikmesi olmayacaktır. Örneğin, özgün dil bozukluğu, pragmatik bozukluk, ifade edici dil bozukluğu klinikte karşılaşılan ve dil gecikmesiyle ilişkisi olmayan bozukluklardır.
• Çocuğun dil/konuşma problemine eşlik eden farklı bozukluklar da söz konusu olabilir. İşitme kayıplarından damak yarıklığına, otizm spektrumu bozukluklarından serebral palsi gibi nörolojik bozukluklara kadar hemen her durum dil/konuşma gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir.
• Bu nedenle yapılan dil/konuşma değerlendirmesinin geniş kapsamlı olması ve her bulgunun değerlendirilmesi önem taşır. Daha önce fark edilmeyen bir bulgu tespit edilip gerekli yönlendirme yapılabilir.
• Değerlendirme aşamasından sonra terapist tespit edilen semptomların iyileştirilmesine yönelik bir müdahale planı hazırlar ve bunun uygunluğunu aileyle paylaşır. Bu noktadan sonra aile ve terapist iş birliği içerisinde çocuğun dil ve konuşma gelişimini katalize etmek ve desteklemek üzere birlikte hareket ederler.

AİLELERE DE GÖREV DÜŞÜYOR

Yapılan değerlendirmeden sonra durum yalnızca dil gecikmesinden ibaretse o zaman sorun uyaran eksikliği, elverişsiz ebeveyn tutumları gibi çevresel yetersizliklerden kaynaklanıyor olabilir. Bu durumda terapist bir yandan çocuğun yaşıtlarının dil becerilerini yakalaması için bireysel müdahalede bulunurken bir yandan da aileye çocukla nasıl kaliteli zaman geçirebilecekleri, nasıl oyun oynamaları gerektiği, onu nasıl olumlu bir dil kullanarak teşvik edebilecekleri ve pekiştirmenin önemini içeren bir dizi tavsiyede bulunur. Ek olarak zaman zaman ailelerden çocuklarıyla geçirdikleri zamanı kayıt altına almaları istenebilir. Etkileşim sırasında elverişsiz davranışlar ve uygun davranışlar tespit edilerek bir sonraki etkileşimin daha kaliteli olması için konuşulur.

Unutmamak gerekir ki çocukta dil ve konuşmayla ilgili görülen her sorun dil gecikmesi değildir. Eğer ebeveynlerin çocuklarının dil ve konuşma gelişimine dair en ufak bir şüpheleri dahi varsa zaman kaybetmeden uzman bir dil ve konuşma terapistine başvurmaları gerekir. Çoğu zaman erken müdahale tedavideki başarı oranını ciddi biçimde arttırır.