Çocuğunuz sizi taklit ediyor!

Uzman Psikolog Aycan Bulut, “Çocuklar taklit ederek gördüklerini kopya etmeye çalışmaz, anne-babasıyla arasında bağ kurmaya ve özdeşleşmeye çabalar. Çocuğun cinsiyeti kız veya erkek olsun ailesinin birtakım özelliklerini içselleştirir ve kendi tarzını oluşturmak ister” diyor.

ÇOCUKLAR İLK ÖNCE SİZİ ROL MODEL ALIYOR

Çocuklarda öğrenme, ilk yıllarda model alarak taklit etme ile oluşur. Çevrelerindeki insanları model olarak alır, taklit eder ve onlar gibi davranmaya çalışırlar. Kazandıkları bu beceri gelişimi sayesinde artık anneye bağımlı bebeklik sürecinden sıyrılmaya başlarlar. Çocukların özellikle en fazla vakit geçirdikleri kişiler anne ve babaları olduğundan ilk olarak onları model alırlar. Çocuklar en çok anne-babalarına özenirler. Onların kıyafetlerini giymekten, eşyalarını kullanmaktan ve onlar gibi görünmekten büyük zevk alırlar.

MODEL ALMA VE TAKLİT BECERİSİ 1 YAŞINDA GELİŞİR

Çocuğun taklit etmesi öğrenim sürecinde büyük önem taşır. Çünkü çocuk, taklit yoluyla başta sosyal beceriler olmak üzere dil ve birçok yeni becerileri de beraberinde öğrenir. Bu durumda çocuk yeni öğrendiği bilgiyi gözlemler, taklit eder ve pratik yapar. Çocuklarda model alma ve taklit etme becerisi 1 yaş civarında gelişir. 1 yaş çocuk için aynı zamanda yürüme ve konuşma gibi önemli birçok becerinin de gelişmeye başladığı dönemdir. 3-11 yaş arasında ise çevreden aldıkları kaynak ile kimlikleri şekillenir.

ANNE GİBİ GİYİNİP BABA GİBİ TRAŞ OLMAYA ÇALIŞIRLAR

Kız çocuklarında anne gibi giyinmek, topuklu ayakkabı giymek, makyaj yapmak, oje sürmek; erkek çocuklarında ise baba gibi konuşmak, traş olmak, parfüm sıkmak, jöle sürmek onlar için oldukça önemlidir. Kız çocukları genellikle 4 yaş civarında baba ile yakınlaşır. Babasının kendisini beğenmesi ve sevmesi için annesi gibi giyinip süslenerek, makyaj yapmayı dener. Erkek çocuklarında da benzer davranışlar görülür. Örneğin annesine kendisini beğendirebilmek adına babasının parfümünü sıkar, saçına jöle sürer ya da traş olmaya çalışır.

ÇOCUK TAKLİT EDEREK ANNE-BABAYLA BAĞ KURMAK İSTER

Anne-babayı taklit etmek, çocuğun onları model almaya başladığının göstergesidir. İşten dönen babasını taklit eden erkek çocuk ve annesi gibi evi temizleye ve toz almaya çalışan bir kız çocuğu da bu duruma örnektir. Çocuklar taklit ederek gördüklerini kopya etmeye çalışmaz, anne-babasıyla arasında bağ kurmaya ve özdeşleşmeye çabalar. Çocuğun cinsiyeti kız veya erkek olsun ailesinin birtakım özelliklerini içselleştirir ve kendi tarzını oluşturmak ister.

Çocukların gelişim dönemlerinde anne ve babayla kurduğu ilişki, ilerleyen zamanlarda ilk aylardakine nazaran daha da gelişir ve kuvvetlenir. Anne ve babasını model alarak taklit eden çocukların onlarla kurduğu bağ da güçlenir. Yetişkinlerin davranışlarını taklit ederek uygulayan çocuklar bu becerileri yapabildiklerini görürlerse, başarma hissiyle olumlu benlik algısı geliştirmeleri daha kolay olabilir.

ÇOCUKLARIN TAKLİT SÜRECİNİ OLUMLU GEÇİREBİLMESİ İÇİN ANNE VE BABALAR NELER YAPMALI?

Çocukların ebeveynlerini model alma ve taklit etme davranışlarının pekiştirilmemesi gerekir. Çocuğa onu olduğu gibi sevdiğinizi ve kabul ettiğinizi hissettirmeniz çocuğun kendine güvenini de sağlamlaştırır. Her çocuk annesi gibi süslenir, makyaj yapar ve babası gibi saçını jöleler, güzel kokmak ister. Bu durumlar anne-baba tarafından doğal karşılanmalı, cezalandırıcı tutumlardan uzak durulmalıdır. Eğer çocuğunuz traş olmak, makyaj yapmak istiyorsa ona oyuncak bir makyaj/traş takımı verebilirsiniz. Hatta anne-baba kendi malzemelerini çocuğa göstererek, bu malzemelerin yetişkinler için olduğunu, onun da kendi oyuncak malzemelerini kullanması gerektiğini yumuşak bir dille söyleyebilir. Burada önemli olan, çocuğun yaşına uygun olmayan davranışlarının olumlu övgülerle veya olumsuz tepkilerle pekiştirilmemesidir.

Anne ve babalar davranışlarıyla çocuklarına model olmalıdırlar. Çocuğun iyi bir kişiliğe sahip olması ebeveynlerin ona doğru şekilde davranmasıyla ilişkilidir. Unutulmamalıdır ki çocuklar anne ve babalarını çok erken yaşlarda gözlemlemeye başlar. Çocuk anne-babanın uygun olan bir davranışını taklit ediyorsa, olumlu bir geri bildirimde bulunulmalıdır. Küçük bir gülümse bile yeterli gelebilir. Eğer çocuk uygun olmayan bir davranışı taklit ediyorsa, sert bir tepki verilmemelidir. Bu durum ona düzgün bir şekilde izah edilmeli ve doğru olan davranışa yönlendirilmelidir.

Çocukların muhakeme yetenekleri henüz gelişmediğinden bazı zamanlar tehlikeli durumlar yaşanabilir. Örneğin; erkek çocuk babası banyoda değilken traş takımını kullanmak isteyebilir. Bu sebeple çocuğun güvenliğine de dikkat edilmelidir. Çocuğa sınır koyma konusunda da orantılı olunmalıdır. Çünkü anne-babaya ya da kendine istemeden zarar verebilir.

Her çocuğun yaşına uygun bir hayat sürebilmesini sağlamak için anne ve babalar belli dönemlerde çocuklarına sınırlar koymalıdır. Bu süreçte çocuğa öfkelenmek yersiz bir davranış olur. Bunun yerine çocuk bazı durumlarda sınırlandırılmalı, çocuğun kontrolden çıkması engellenmelidir. Çocuk, taklit davranışları yaptığında ebeveynlerin aşırı tepki vermesi ve çocuğu azarlaması onu sindirirken cesaretinin kırılmasına da neden olabilir. Bu durumda çocuğun kendini geliştirme isteği körelmiş olur ve ileriki dönemlerde çocuğu pasif bir kişiliğe dönüştürür.