Sarsılmış bebek sendromu nedir?

Sarsılmış bebek sendromu; bir çocukta fiziksel istismar sonucunda, kaza olmayan yaralanmaların oluşmasına denilmektedir. Bu yaralanmaların nedeninin çoğu zaman ebeveyn, başka bir aile bireyi veya bakıcı olduğunu belirten Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı, bu sendromun belirtileri ve tedavisi hakkında önemli bilgiler verdi.

Bebekte veya çocukta iç yaralanmalar, kesiler, yanıklar, çürükler, kırık veya çatlamış kemikler sarsılmış çocuk sendromunu düşündürür. Erişkinler fiziksel üstünlüklerini kullanarak çocuğa karşı herhangi bir eylem gerçekleştirdiklerinde, durum çocuğun veya bebeğin hayatını tehdit edecek bir yaralanma veya ölüme yol açabilir. Çocuğu sarsmak beyin kanaması ve takiben kalıcı beyin hasarı ya da ölümle yol açabilir. Çocukta duygusal zararlar ortaya çıkabilir ve davranış değişiklikleri, uzun dönemde madde bağımlılığı veya başkalarına fiziksel istismar uygulama davranışları görülebilir.

Sarsılmış bebek sendromu, toplumda her sosyal düzeyde görülmektedir. Ancak düşük gelir düzeyine sahip hane halkının bulunduğu yerlerde daha sık olduğu rapor edilmiştir. Çocuğa bakan kişinin büyük stres altında olması, sosyal zorluklar, öfke ile baş edememe şiddet duygusuna neden olmaktadır. Yine yetersiz eğitim, anne ya da babanın tek başına çocuğu yetiştirmesi, alkol veya ilaç bağımlılığı olan ebeveynin çocuk istismarında rolü büyüktür.

Çocuk istismarı öfke anında ve stres altında oluyor

Sebep olarak genellikle çocuğun ağlaması ve tuvalet eğitimi sırasında itaat etmemesi gösterilir. Bazı toplumlarda aile, herhangi bir eşyayı satın aldığı gibi çocuğa da sahip olmuştur, çocuk ebeveynin malıdır ve ona yapılanlar hak olarak görülmektedir. Çocuğun istismarı ”karakterini güçlendirerek ilerde zorlukları aşmada çocuğa yardımcı olacaktır” düşüncesiyle kabul görmektedir. Çocuk istismarı yapan kişiler çoğu zaman kendi çocukluklarında da istismara uğramış bireylerdir.

Sarsılmış bebek sendromumun bulguları nelerdir?

Sarsılmış bebek sendromu bulguları “bebeği acile getirmekte gecikme” ile başlayabilir. Çocuğun yaralanmasından sonra geçen sürenin uzun olması ve bunun açıklanamaması bu şüpheyi güçlendirir. Çocuğun vücudunda el izine benzeyen morarmalar, yumruk, kemer, sigara yanığı, haşlanma, ısırık izleri, morarmış gözler, baygınlık, boğazda sıkılmış izlenimi veren halkalar önemli bulgulardır. El ve ayak bileklerinde halka şeklinde yaralanma izleri çocuğun bacağının ve kolunun döndürüldüğünü düşündürür. Küçük bebeklerde bıngıldağın şişkin görünmesi de belirtilerdendir.

İstismara uğramış çocuklarda;

• Öz güven kaybı,
• Sevme ve güvenme zorluğu,
• Saldırgan ve yasadışı davranış biçimi,
• Öfke, endişe, korku, kendine zarar verme,
• İntihara yatkınlık,
• Toplum içine karışamama,
• Yeni insan ilişkilerine girme zorluğu,
• Okulda başarısızlık,
• Üzüntü ve depresyon,
• Ani olarak yaşadığı olayları hatırlama ve korkulu rüyalar,
• İlaç ve madde bağımlılığı gibi durumlar uzun vadede görülecektir.

  ---

Nasıl anlaşılır?

Eğer çocukta sarsılmış bebek sendromundan şüphe ediliyorsa mutlaka doktora başvurmak gerekir. Genellikle hekim ve öğretmenler tarafından sarsılmış çocuk teşhis edilebilir. Çocuğun vücudundaki yanıklar, şişlikler, morarmalar, göz kanamaları, istismarı düşündürebilir. Kafa içi kanaması ve iç organlarda bir kanama ve parçalanma olabileceği de akılda tutulması gerekir. Genellikle kemiklerde helezon şeklinde kırıklar görülür bu tip kırıklar çocuğun kolunun bacağının bükülmesi ile oluşur. Kafatasında ve kaburgalarda çatlaklar görülebilir. Röntgende, manyetik rezonans ya da tomografi de bu iç yaralanmalar doğrulanabilir. Çocukta görülen yaralanmaların değişik iyileşme düzeylerinde olması olayın süreklilik gösterdiğinin işaretidir.

Sarsılmış bebek sendromu nasıl tedavi edilir?

Tedavi, meydana gelmiş yaralanmanın düzeyine bağlıdır. Çocuğun ebeveyn veya bakıcısından alınması da tedavi planının içinde yer alabilir. Çocuğun bakım evi ya da başka bir aileye yerleştirilmesi planlanabilir. Sarsılmış çocuğun uzun vadedeki geleceği yaralanmanın ciddiyeti ile ilişkilidir.

Sarsılmış bebek sendromunda çocuğun tedavisinden önce, istismarın engellenmesi birinci adım olmalıdır. İstismarın engellenebilmesi için ailelerin, anne-babaların öfke kontrolü zorluğu çektiği dönemlerde yardım alması ailenin diğer bireyleri tarafından sağlanmalıdır. Özellikle madde bağımlılığı ve psikolojik sorunları olan kişilerde bunun sağlanması önemlidir. Eğer anne babalar stres altında çocuklarına zarar verebileceklerini hissediyorlarsa mutlaka bununla ilgili psikolojik destek ve yardım almalıdırlar.